Reklama

POLSKA. WARUNKI NATURALNE. WODY

Reklama

pod względem hydrograficznym obszar P. należy w 99,7% do zlewiska M. Bałtyckiego, z czego na dorzecze Wisły przypada 55,7%, Odry - 33,9%, bezpośrednie zlewisko Bałtyku - 9,3%, dorzecze Niemna - 0,8%; pozostałe 0,3% obszaru przypada na zlewisko M. Czarnego (rz. Strwiąż za pośrednictwem Dniestru i Czarna Orawa za pośrednictwem Dunaju) i zlewisko M. Północnego (Izera i Orlica za pośrednictwem Łaby); charakterystyczne załamania biegu Odry i Wisły, płynących pierwotnie na zach. do zlewiska M. Północnego, a po recesji ostatniego lodowca - na północ, spowodowały, że dorzecza lewe obu gł. rzek są znacznie krótsze i uboższe w zasoby wodne niż dorzecza prawe (i mają się do siebie jak 27:73 dla Wisły i 30:70 dla Odry); Wisła otrzymuje z prawej strony m.in. Narew z Bugiem, Odra - Wartę z Notecią, a wielkość dorzeczy obu dopływów nie ustępuje wielkością dorzeczom gł. rzek. Zasilanie rzek pol. w opady ma charakter śnieżno-deszczowy z dwoma wysokimi stanami wód: na wiosnę (w okresie zanikania pokrywy śnieżnej) i latem (koniec czerwca, początek lipca - podczas intensywnych opadów w górach); najniższe stany wód przypadają na wczesną jesień. Udział wód podziemnych w zasilaniu rzek pol. jest spory i wynosi ok. 55%; zasoby wód podziemnych P. oceniane są na ok. 76,5 km3, przy czym rocznie odnawiana jest 1/3 tych zasobów; w P. występują wartościowe wody mineralne: solanki znajdują się m.in. w Kołobrzegu, Inowrocławiu, wody siarkowe w Busku Zdroju, Solcu, wody żelaziste w Nałęczowie, szczawy (posiadające wolny dwutlenek węgla) w Krynicy, Żegiestowie, Polanicy Zdroju. W P. znajduje się ok. 9300 jezior o pow. ponad 1 ha, zajmujących ok. 3200 km2 (ok. 1% pow. kraju); rozmieszczenie jezior jest nierównomierne, skupiają się one w 83% w części płn. kraju, na Pojezierzu Mazurskim, Pomorskim, Wielkopolskim i Lubuskim - i są rezultatem ostatniego zlodowacenia; poza jego zasięgiem jedyne większe skupisko występuje na Polesiu Lubelskim (ok. 70 jezior); obszar większości jezior nie przekracza 10 ha (65%), zaledwie 34 przekraczają obszarem 1000 ha; największym jez. w P. są Śniardwy - 113,8 km2; w górach występuje odrębny typ jez. polodowcowych (przeważnie małe, b. głębokie, tzw. cyrkowe); w Tatrach jest 11 jez. o pow. ponad 1 ha, w Karkonoszach - 2; najgłębszym jez. w P. jest Hańcza - 108,5 m; oprócz jez. polodowcowych wyróżnia się w P. jez. przybrzeżne nad M. Bałtyckim (największe jez. Łebsko - 71,4 km2 pow.), jez. deltowe (Druzno przy ujściu Wisły i Dąbie przy ujściu Odry), krasowe (na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim i Polesiu Lubelskim), wydmowe (m.in. w międzyrzeczu Warty i Noteci), oraz starorzeczne (powstałe w wyniku zmiany biegu rzek); jez. pełnią rolę akumulatorów nagrzewających się latem i oddających ciepło jesienią, co wpływa na klimat lokalny. Oprócz naturalnych jez. istnieją również w P. sztuczne zbiorniki wodne powstałe w wyniku przegrodzenia rzek; jest ich ok. 100, o łącznej pow. 450 km2, pojemności 3,7 km3 (użytkowej - 2,6 km3); pierwszy sztuczny zbiornik uruchomiono w P. 1848 na Brdzie (zapora Mylof), największy na Sanie (tzw. soliński), wybudowano 1969. Funkcje retencyjne pełnią także bagna i torfowiska; zajmują one 14,7 tys. km2 (4,7% pow. kraju), a ich największe zespoły występują w płn.-wsch. części P. nad Biebrzą i Narwią; zasoby torfu szacowane są na 26 km3. Do wód przybrzeżnych P. należą 2 większe zatoki M. Bałtyckiego (Gdańska - z drugorzędną Zat. Pucką i Zalewem Wiślanym oraz Pomorska - z Zalewem Szczecińskim). P. należy w Europie do krajów o niskiej zasobności w wodę, co jest skutkiem niewielkich opadów, dużego parowania i słabej gospodarki zasobami; kilka obszarów charakteryzuje się stałym deficytem wodnym (m.in. Górnośląski Okręg Przemysłowy, Wyżyna Kielecko-Sandomierska, Wyżyna Łódzka, Nizina Wielkopolska, Kujawy, Wyżyna Lubelska, Roztocze); nadwyżka wód występuje w Karpatach i na Podkarpaciu, w Sudetach środk., na Warmii i Pojezierzu Pomorskim.

Tabele:

POLSKA. WARUNKI NATURALNE, ZBIORNIKI WODNE

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama