(1640-1705)
cesarz rzym.-niem. (od 1658) z dyn. Habsburgów, król Węgier (od 1655), Czech (od 1656); uczestniczył w wojnie północnej (od 1657) jako sojusznik Polski; po ciężkich wojnach z Turcją 1663-64 i 1683-99 (rozpoczętej odsieczą Wiednia przez Jana III Sobieskiego) odzyskał całe Węgry (pokój w Karłowicach 1699); wojny z Francją Ludwika XIV (1672-79, 1688-97 i od 1701 o sukcesję hiszp.) przyniosły Habsburgom straty terytorialne (m.in. Alzacja - 1681); w polit. wewn. dążył do ustalenia władzy absolutnej, popierał katolicyzm i dominację niem., co wywoływało powstania na Węgrzech (1671, 78 i 1701).