REWOLUCJA KUBAŃSKA 1956-59

narodowowyzwoleńcze i antyfeudalne wystąpienia ludowe na Kubie; 1953 próba obalenia dyktatury F. Batisty y Zaldivara podjęta przez grupę studentów pod wodzą F. Castro zakończyła się niepowodzeniem: w czasie szturmu koszar Moncada w Santiago de Cuba wielu uczestników rebelii zginęło, inni zostali aresztowani i uwięzieni; po amnestii 1955 przedostali się na Florydę, a następnie do Meksyku, gdzie 1956 powstała organizacja partyzancka Ruch 26 Lipca; XII tegoż roku duża grupa partyzantów pod wodzą F. Castro przedostała się na Kubę na pokładzie żaglowca "Granma" i założyła swoje centrum dowodzenia w g. Sierra Maestra; stamtąd prowadzono akcje partyzanckie zarówno w miastach, jak też w rejonach rolniczych kraju, zyskując wielu zwolenników; od 1958 Ruch 26 Lipca został zdominowany przez orientację komunistyczną, wspomaganą nieoficjalnymi działaniami przez ZSRR; 1 I 1959 gen. Batista uciekł do Dominikany, zaś władzę w kraju przejęła junta wojskowa; dzień później oddziały Castro opanowały Hawanę; tymczasowym prezydentem kraju został M. Urrutia, szefem rządu J. Miro Cardona; Castro zachował dla siebie stanowisko szefa armii; w tym też momencie ujawniły się rozbieżności między umiarkowaną orientacją antybatistowską, dążącą do reformistycznego rozwiązywania problemów kraju a nurtem komunistycznym, zmierzającym do ustanowienia na Kubie dyktatury proletariatu rozumianej w duchu marksistowsko-leninowskim; 16 II Castro, usunąwszy oponentów, objął rządy na Kubie, faktycznie kumulując wszystkie uprawnienia i rozpoczynając okres jednoznacznie proradzieckiej polityki, która 1961-62 doprowadziła do głębokiego kryzysu światowego, grożącego konfliktem między USA i ZSRR (tzw. inwazja w Zatoce Świń, blokada Kuby przez flotę wojenną USA, które nie chciały dopuścić do rozmieszczenia na Kubie strategicznych urządzeń wojskowych dostarczanych przez ZSRR); rezultatem r.k. było stworzenie w Ameryce Środk. ważnego geopolitycznie przyczółka ZSRR, starającego się wykorzystać niezadowolenie społeczne w innych krajach (Salwador, Dominikana, Kostaryka).