William, Szekspir (1564-1616)
angielski aktor, poeta i dramatopisarz, uważany za największego dramaturga wszech czasów; dane o jego życiu są niepełne, prawdopodobnie był synem kupca ze Stratfordu nad Avonem i Mary Arden, szlachcianki z katolickiej rodziny; w 18. roku życia poślubił miejscową dziewczynę Anne Hathaway, miał z nią córkę i synów bliźniaków; 1584 pojawił się w Londynie, zyskał sławę jako aktor trupy King's Men, przedsiębiorca teatralny, a zwł. jako poeta (poematy erotyczne, 1593 i sonety, wydane 1609, lecz dużo wcześniej znane z odpisów); w sonetach pojawia się postać młodego człowieka, który jest przedmiotem miłości narratora, a także niewierna i tajemnicza "czarna dama"; ok. 1610 powrócił do Stratfordu, gdzie żył dostatnio; pochowano go w miejscowym kościele parafialnym; najwcześniejsze z jego 38 utworów dramatycznych powstały ok. 1590, są to m.in. komedie: Poskromienie złośnicy (1589-92), Stracone zachody miłosne (1594/95), kroniki z życia władców ang.: Henryk VI (1589-92) i Ryszard III (1592/93), a także pierwsza wielka tragedia, Romeo i Julia (1594/95); wczesne dzieła mają klarowną konstrukcję i wyrafinowaną formę poetycką, widać wpływy zarówno Seneki, jak i współczesnych, gł. T. Kyda i Ch. Marlowe'a (widoczne zwł. w Tytusie Andronikusie, 1590); u schyłku stulecia powstają głównie komedie, z pozoru pisane lekkim dworskim stylem konwersacyjnym (jak u J. Lyly'ego), ale ich przesłanie jest dwuznaczne, a wesołość przesłania głębię zagadkowych ludzkich problemów: Kupiec wenecki (1596/97), Wiele hałasu o nic (1598/99) oraz dramaty o władzy i szaleństwie, jakie jest jej udziałem: Juliusz Cezar (1599/60) i Tymon Ateńczyk (1607, być może napisany wspólnie z T. Middletonem); osobne miejsce zajmuje Sen nocy letniej (1595/96), gdzie pod maską alegorii, komedii i miłostek autor ukazuje rozpad praw rządzących społecznością i zanik wartości (jest to zresztą podstawowy motyw teatru S.); w pierwszych latach XVII w. powstają największe tragedie, stanowiące szczytowe osiągnięcie literatury i teatru eur.: Hamlet (1600), Otello (1604/05), Król Lir, Makbet (1605/06); ich temat - destrukcja głównych postaci i zagłada ich świata - nie jest filozoficzny, lecz jest refleksją nad mechaniką końca zasad moralnych; ostatni okres dramatopisarstwa S. to przede wszystkim Opowieść zimowa (1610/11) i Burza (1611/12), w których pojawiają się elementy autoanalizy i podsumowania całej twórczości; 1623 wydano pierwszy drukowany zbiór dramatów S. (tzw. Pierwsze Folio); istnieją rozmaite teorie na temat "prawdziwego" autorstwa tych utworów, przypisuje się je m.in. filozofowi i politykowi sir F. Baconowi, dramaturgowi Ch. Marlowe (który jakoby nie zginął w pijackiej bójce, ale kontynuował życie w Europie); wreszcie Edwardowi de Vere (arystokracie, 17. hrabiemu Oksfordu, którego klasyczne wykształcenie, szereg epizodów życia, sympatie polit. wskazują, że mógł być twórcą piszącym pod pseudonimem, by nie naruszać godności szlachcica); w okresie klasycyzmu niezrozumiany, S. przeżywa renesans w romantyzmie; jego twórczość ma wpływ na teatr całej cywilizacji euroamerykańskiej oraz na inne kultury (np. japońską), a opis ludzkiej kondycji i analiza losu społeczności uchodzi za największe osiągnięcie ludzkiego intelektu.
ANGIELSKA LITERATURA, SZEKSPIR
- Shakespeare, ( albo : Szekspir )...
- Shakespeare William, (1564-1616)
- ROYAL SHAKESPEARE COMPANY, angielski zespół teatralny...