Pan Twardowski, Mistrz Twardowski
legendarny czarnoksiężnik z XVI w., zw. też polskim Faustem; wspomniany już w Dworzaninie Ł. Górnickiego, ukształtowany przez lit. romantyczną; miał być nadwornym wróżbitą dworu Zygmunta Augusta na Wawelu, a jego najsłynniejszym dokonaniem było wywołanie ducha Barbary Radziwiłłówny; utożsamiany niekiedy z hist. postacią niem. wróżbity i astrologa Laurentiusa Thura z Norymbergi, który przebywał w Polsce w latach 1565-73; dla uzyskania nadzwyczajnej mocy T. zawarł pakt z diabłem, którego udało mu się nie dotrzymywać, aż do chwili zwabienia go do karczmy Rzym; wcześniej, wypełniając zlecenia diabła, m.in. postawił wysoką skałę cienkim szpicem ku dołowi (Pieskowa Skała), zsypał całe srebro z ziem polskich pod Olkusz, ukręcił bicz z piasku, ożywił malowanego konia, wytrwał rok w małżeństwie z p. Twardowską; bohater ballady A. Mickiewicza Pani Twardowska, do której muzykę skomponował S. Moniuszko, poematu L. Rydla Pan Twardowski, baletu-pantomimy L. Różyckiego, opery ros. kompozytora A.N. Wierstowskiego, baletu A.G. Sonnenfelda.
- TWARDOWSKI, Romuald (ur. 1930)
- TWARDOWSKI, Kazimierz (1866-1938)...
- TWARDOWSKI, Kasper (ok. 1592-przed...