radykalny ruch rewolucyjny działający w 1. połowie XIX w. gł. w Europie i skierowany przeciwko absolutyzmowi; początki we Włoszech, gdzie karbonariusze (nazwa od węglarzy, wypalających w lasach węgiel drzewny i udzielających schronienia zbiegom) byli inicjatorami powstań w Królestwie Obojga Sycylii, Piemoncie, Modenie, Parmie i państwie kościelnym (1820-31); we Francji karbonariusze dokonywali nieudanych prób zamachu stanu i uczestniczyli w rewolucji 1830; w Polsce powiązania z k. miał szereg organizacji spiskowych przed 1830 i w kilku latach po upadku powstania listopadowego; 1832 F. M. Buonarroti zreformował k. tworząc paneuropejską scentralizowaną organizację, przygotowującą powstanie powszechne na kontynencie (planowane na 1833); fiasko powstania i wkrótce potem śmierć Buonarrotiego stały się przyczynami szybkiego upadku ruchu, zastąpionego przez Młodą Europę.
- karbonaryzm, spiskowy ruch rewol.(...)
- ZEMSTA LUDU, tajna organizacja zał.(...)
- Buonarroti Filippo Michele, (1761-1837)