Johann Wolfgang von (1749-1832)
najwybitniejszy niemiecki poeta i pisarz okresu Sturm und Drang; myśliciel, uczony, mąż stanu; twórca łączący wyobraźnię poety z dociekliwością badacza; jego dzieła były zwieńczeniem niemieckiej myśli humanistycznej; wczesna twórczość typowa dla okresu "burzy i naporu": buntowniczy dramat Gotz z Berlichingen osnuty na dziejach wojen chłopskich, powieść epistolarna o nieszczęśliwej miłości Cierpienia Młodego Wertera (1774 wywołała w Europie falę samobójstw oddziałując także pół wieku później na konstrukcję bohaterów romantyzmu pol.), liczne utwory liryczne; 1775 poeta zamieszkał w Weimarze, zaproszony przez księcia Karola Augusta, gdzie pełnił funkcję tajnego radcy, po nobilitacji - prezesa Izby Finansów; kierował też miejscowym teatrem; podróże do Włoch wzmogły jego zainteresowanie antykiem i G. wkroczył w okres zw. klasyką niemiecką; powstało wiele ballad (Król olch, Rybak) i dramatów (Infigenia w Taurydzie, Egmont); w latach 90. nawiązał przyjaźń z Schillerem, wspólnie wydawali pismo "Die Horen"; ten okres twórczości G. uchodzi za szczytowy, powstaje wtedy Lis przechera, Uczeń czarnoksiężnika, Herman i Dorota, Lata nauki Wilhelma Meistra (druga część Lata wędrówki Wilhelma Meistra powstanie ćwierć wieku później); 1808 ukazała się pierwsza część Fausta (1832 druga), uważanego za najw. dzieło Goethego i zawierającego artystyczno-filozoficzne rozwinięcie pradawnego motywu wiecznej młodości w postać typową dla preromantyzmu (swobodna struktura dramatu, jego synkretyzm gatunkowy i stylistyczny, wątki fantastyczne i groteskowe, elementy społ. solidaryzmu), zwł. w 2 części utworu. G., oprócz literatury, interesował się również innymi dziedzinami sztuki (m.in. malarstwem, muzyką, architekturą), wypowiadając się o nich w formie odrębnych traktatów (np. Farbenlehie - rozprawa o barwach) lub w trakcie rozmów ze swym osobistym sekretarzem Echermannem; rozmowy te zawierają także liczne uwagi G. o literaturze, sztuce, polityce, filozofii i obyczajach.
OŚWIECENIE, STURM UND DRANG, POWIEŚĆ, NIEMIECKA LITERATURA, JONES, FAUST Johannes, BALLADA, ROMANTYZMU SZTUKA, PASZKOWSKI, STEIN
- Goethe Johann Wolfgang, (1749-1832)
- Goethe Johann Wolfgang von, (1749-1832)
- Goethe Johann Wolfgang von, (1749-1832)