(1749-1832)
najwybitniejszy niem. poeta, pisarz Sturm und Drang Periode ("okres burzy inaporu", antyfeudalny iantyklasycystyczny ruch społ. poł. lat 70. i80., który odegrał wNiemczech rolę przełomu romantycznego) iklasyki weimarskiej ( Schiller); myśliciel, uczony. Pochodził zzamożnej rodziny mieszczańskiej. Wlatach 1765-68 studiował prawo na uniwersytecie wLipsku, słuchał wykładów zliteratury, pobierał lekcje rysunku. W1770 r. zaprzyjaźnił się zHerderem, który zwrócił jego uwagę na poezję ludową, Homera iSzekspira. Wczesna twórczość poety typowa jest dla okresu Sturm und Drang, G. pisze liczne wiersze wypełnione subiektywnymi uczuciami (np. Znasz-li ten kraj, Prometeusz iin.), pełen buntu dramat ochłopskiej wojnie 1525 Gtz von Berlichingen (1773), powieść epistolarną Cierpienia młodego Wertera (1774), która szybko zyskała światowy rozgłos wśród ówczesnego młodego pokolenia. W1772 r. wydawał we Frankfurcie wspólnie zHerderem iJ.H.Merckiem programowe czasopismo Sturm und Drang - "Frankfurter Gelehrten Anzeigen". W1775r. zaproszony przez sasko-weimarskiego księcia Karola Augusta, zamieszkał wWeimarze, gdzie pełnił odpowiedzialne funkcje wrządzie księstwa Sachsen-Weimar-Eisenach. Po nobilitacji (1782) był prezesem Izby Finansów. Wlatach 1791-1817 był kierownikiem tamtejszego teatru, uczynił zmiasta centrum lit. ikult. Podczas pobytu wWeimarze G.stworzył liczne wiersze iballady (m.in. Król olch, Rybak), dramaty (Ifigenia wTaurydzie, 1787; Egmont, 1787; Torquato Tasso, 1789), prace nauk. (Oarchitekturze niemieckiej, 1773; Literacki sankiulotyzm, 1795; Próba wytłumaczenia metamorfozy roślin, 1790; Nauka obarwach, 1810). Wlatach 1771-90 odbył wiele podróży wgóry Harzu, do Szwajcarii iWłoch, które wzmogły jego zainteresowania sztuką antyczną. Wlatach 90. twórczość poetycka G. odznaczała się różnorodnością form iśrodków wyrazu, najpełniej wyrażała istotę klasycznej poezji niem. Wspólnie zSchillerem, zktórym od 1794 r. łączyła go przyjaźń, wydawał czasopismo "Die Horen" (1798-1800). Zokresu tego pochodzą: satyryczny epos Lis przechera (1794), ballady (m.in. Poszukiwacz skarbów), idylliczny epos Herman iDorota (1798), Lata nauki Wilhelma Meistra (1796) iLata wędrówki Wilhelma Meistra (1821), które stały się wzorem klasycznej powieści edukacyjnej (tzw. Bildungsroman). Faust to szczytowe osiągnięcie lit. niem., podsumowanie jej wielowiekowego rozwoju, poetycka suma epoki. Do najwybitniejszych osiągnięć ostatniego okresu twórczości G. należy zbiór liryków Dywan Zachodu iWschodu (1819), awepice autobiografia Zmojego życia. Zmyślenie iprawda (1809-31).
- Goethe Johann Wolfgang von, (1749-1832)
- Goethe Johann Wolfgang, (1749-1832)
- GOETHE, Johann Wolfgang von (1749-1832)...