José (1883-1955)
hiszpański filozof i eseista, kontynuator idei tzw. pokolenia 98; wraz ze swymi uczniami (J. Gaos, J. Marias) zdominował intelektualne życie Hiszpanii 1. poł. XX w.; od 1910 kierował katedrą filozofii na uniw. w Madrycie; 1923-36 wydawał miesięcznik "Revista de Occidente" (wznowiony ukazuje się do dziś) i zał. wydawnictwo o tej samej nazwie, przyczyniając się do otwarcia Hiszpanii na współcz. myśl europejską; 1936 wyjechał z kraju nie chcąc się angażować po żadnej ze stron w wojnie domowej; po powrocie zał. 1946 niezależną placówkę naukową Instituto de Humanidades. Swoją filozofię określał jako racjowitalizm; najgłośniejszym dziełem O. był Bunt mas (1929), w którym ostrzegał przed nadejściem epoki "człowieka masy" i zanikiem elit, które utraciły zdolność formułowania nośnych celów, norm i ideałów, zgadzając się na dekadencję kultury europejskiej; pojawienie się "człowieka-masy" i jego dominację wiązał O. z postępującą specjalizacją, która sprawia, że specjalista traci zdolność całościowej interpretacji rzeczywistości, a swoją pewność osiągniętą w wąskiej dziedzinie przenosi na dziedziny, w których jest ignorantem. Sytuację dekadencji można jednak zdaniem O. przezwyciężyć przedstawiając nowe wizje, cele i idee, nową doktrynę ludzkiego życia; nadto m.in. Medytacje nad Don Kiszotem, Historia jako system, Wokół Galileusza, Szkice o miłości, Dehumanizacja sztuki, Uwagi o powieści.
- Ortega y Gasset Jos, (1883-1955)