właśc. Alessandro di Mariano Filipepi (1444 lub 1445-1510)
malarz wł., jeden z najwybitniejszych przedstawicieli wczesnego i dojrzałego renesansu, reprezentant szkoły florenckiej, uczeń F. Lippiego; działał we Florencji, związany z Medyceuszami, także w Rzymie, gdzie 1481-82 malował (wraz z Ghirlandaio, Perugino i in. artystami) freski na ścianach Kaplicy Sykstyńskiej; tworzył kompozycje rel., mitologiczne, alegoryczne, portrety; jego styl charakteryzują: dekoracyjny linearyzm, precyzyjny rysunek, czyste i świetliste kolory, przedstawianie postaci w płynnym ruchu, z falującymi jakby na wietrze szatami; stworzył kilka pięknych wizerunków Madonny (Madonna krzewu różanego, tondo Madonna Magnificat, Madonna z księgą); najsłynniejszymi jego obrazami są alegoria Wiosna (La Primawera, 1477-78) i Narodziny Wenus (1477-78), także kompozycje Wenus i Mars i Minrewa i Centaur; znakomity portrecista (Portret mężczyzny z medalem Kosmy Starego, Portret młodzieńca, Portret młodej kobiety); malarz pięknych kobiet - zarówno na freskach, jak i obrazach o różnej tematyce przedstawiał je zawsze wyidealizowane, młode, wiotkie, o blond włosach (zgodnie z florenckimi upodobaniami epoki), uduchowionym wyrazie twarzy; także jeden z najznakomitszych w sztuce wł. malarzy kwiatów (występujących jako szczegóły pejzażu, szat, wieńców); ponadto cykl 92 zachowanych ilustracji do Boskiej Komedii Dantego; w późniejszych dziełach, gł. rel., widoczny jest pewien manieryzm (Złożenie do grobu, Mistyczne Narodziny). Miał licznych naśladowców, w XIX w. stanowił inspirację dla prerafaelitów.
FILIPEPI, MEDICI, SALOME, MASACCIO, ZWINGER, LIPPI, SYKSTYŃSKA KAPLICA