(muz. 2)
profesjonalna m.l. pojawiła się prawdopodobnie pod koniec XIII w. w związku z uformowaniem jednolitego państwa i otwarciem Litwy na kontakty ze światem zachodnim; po chrystianizacji (1387) tendencje prozachodnie nasiliły się, czemu sprzyjały liczne związki z Polską, Włochami, Niemcami, Niderlandami; na dworach działali obcy muzycy-instrumentaliści i śpiewacy (w XVI w. m.in. , Wacław z Szamotuł, C. Bazylik, H. Finck, W. Bekwark); pojawiły się także śpiewniki religijne z tekstami litewskimi (M. Mažvydas), drukowano liczne kancjonały protestanckie; 1667 opublikowano pierwszy podręcznik teorii muzyki Ars et praxis musicae Ž. Liauksminasa; 1638 w Wilnie odbyło się pierwsze przedstawienie opery włoskiej; okres dominacji wł. i franc. repertuaru operowego i trwa do końca XVIII w. Najbardziej znani kompozytorzy muzyki religijnej i instrumentalnej tego okresu to: S. Berentas, K. Rudamina-Dusiacki, A. Gobiata, S. Raukas, E. Grotus; na przeł. XVIII i XIX w. rozwija się świecki nurt muzyki dramatycznej, szczególnie w Wilnie, gdzie 1785 powstał miejski teatr publiczny; opery i balety pisali m.in. , , , A. Tiesenhausen (Tyzenhaus). Romantyzm przyniósł wzrost zainteresowania historią i folklorem litewskim (także ze strony pol. poetów i kompozytorów, reprezentujących tzw. nurt litewski; 1840-58 w Wilnie działał ), co wspomagało szybki rozwój samoświadomości narodowej Litwinów. Rozwijać się wtedy zaczęły bardziej zorganizowane formy powszechnego życia muzycznego (chóry, kółka koncertowe; emigracyjne stowarzyszenia kulturalne działały m.in. w Rydze, Tylży, Petersburgu; tajne - w Kownie i Wilnie). Na przeł. XIX i XX w. powstały pierwsze duże kompozycje sakralne w j. litewskim (msze); popularne pieśni tworzyli także poeci, m.in. kompozytor-samouk V. Kudirka (autor hymnu litewskiego, używanego 1918-40 i po 1990); wydano wiele zbiorów pieśni ludowych. W tym też okresie działają profesjonalni muzycy: wykonawcy i kompozytorzy, którzy zdobyli wykształcenie za granicą: J. Naujalis, Č. Sasnauskas, M. Petrauskas (twórca pierwszej litewskiej opery: Birute), a przede wszystkim największy ze współczesnych kompozytorów litewskich: M.K. Čiurlionis - uprawiający także malarstwo i rozwijający oryginalną koncepcję korespondencji plastyki i muzyki. Aktywne ośr. życia muzycznego Litwinów istniały także na emigracji: w Polsce, Niemczech, Rosji, USA. W okresie 1918-40 środek ciężkości litewskiego życia muzycznego przesunął się do Kowna (teatr operowy, balet, kilka orkiestr symfonicznych, Tow. Filharmoniczne, od 1933 - konserwatorium); rozwinęła się znacznie sztuka wykonawcza, a także pojawili się nowi kompozytorzy. Ich twórczość albo kontynuuje tradycję romantyczną (Naujalis, T. Brazys, J. Karnavičius), albo lokuje się w nurcie neoromantycznym z wyraźnie zaakcentowanymi elementami narodowymi (J. Gruodis, K.V. Banaitis, V, Jakubenas), albo wreszcie podejmuje próby awangardowe, gł. w kręgu sonoryzmu, , konstruktywizmu (V.Bacevičius, J. Kačinskas, J. Gaidelis). Aneksja Litwy przez ZSRR i później wojska hitl. przerwała rozwój rodzimej litewskiej kultury; wielu twórców opuściło kraj, podejmując pracę na emigracji. Po II woj. świat. rozwój kultury na Litwie został poddany ograniczeniom wynikającym z radzieckiej polityki wobec narodów tworzących ZSRR oraz komunistycznej koncepcji twórczości. Zasługą okresu 1948-90 jest znaczny rozwój szkolnictwa muzycznego oraz instytucji muzycznych dotowanych przez państwo. Okres ten cechuje dążenie wielu artystów - mimo rozmaitych represji i ograniczeń - do utrzymania związku sztuki muzycznej z rodzimymi, ludowymi korzeniami. Z jednej strony utrzymywała się tradycja romantyczna i (której efektem były m.in. duże formy symfoniczne, balety, oratoria); z drugiej - szczególnie od końca lat 60. - kompozytorzy młodsi usiłowali pogodzić wpływ elementu rodzimego z awangardowymi rozwiązaniami formalnymi (sonoryzmem, aleatoryką, dodekafonią); najbardziej znani kompozytorzy tego nurtu to V. Barkauskas, B. Kutavičius, F. Bajoras, O. Balakauskas; po 1970 większe znaczenie zdobywa kameralistyka i muzyka symfoniczna, maleje natomiast znaczenie opery i baletu. Najciekawszymi kompozytorami młodego pokolenia są na Litwie m.in. A. Martinaitis, M. Urbaitis, J. Tamulionis, R. Kabelis, R. Mažulis, N. Valančiute; ważne dzieła powstały także w kręgach muzyków emigracyjnych (K.V. Banaitis, V. Jakubensa, Gaidelis i in.); w Chicago istnieje archiwum muzyki litewskiej.
- LITEWSKA MUZYKA, (muz. 1)
- BIAŁORUSKA MUZYKA, muzyka ludowa wykazująca...
- Karłowicz Mieczysław, (1876-1909)