Iranu muzyka
w starożytności najsilniejsza kultura muzyczna Bliskiego Wschodu i Azji Środk., wywodząca się z tradycji Mezopotamii (kosmologiczna interpretacja muzyki, instrumentarium); jej źródła sięgają III tysiąclecia p.n.e.; później silnie związana z muzyką grecką; rozwinęła się zwłaszcza w okresie panowania Sasanidów (III-VI w.); z tego okresu pochodzą pierwsze dojrzałe traktaty muzyczne; w okresie panowania arabskiego (VII-XII w.) przejęła cechy muzyki arabskiej; w XIII-XVI w. m.p. związana była z kulturą Azji Środkowej, wpływając m.in. na kulturę muzyczną narodów tur.; ostateczna jej postać, muzyka persko-arabska, formuje się w XV w. łącząc w sobie tradycję babilońską oraz teoretyczne podstawy opracowane przez myślicieli arabskich. Tradycyjna m.p. zwraca uwagę wieloma odmianami pieśni epickich, odwołujących się do mitologii, wykonywanych gł. z akompaniamentem bębnów, instrumentów strunowych smyczkowych (kemandże) i szarpanych (tar, setar); używanym do dziś instrumentem rytmicznym towarzyszącym pieśniom jest dombak - jednostronny bęben; współczesne instrumentarium jest znacznie uboższe niż dawne; używa się cymbałów, fletu, natomiast niezwykle rzadko można usłyszeć jeszcze harfy, pandory; historyczne znaczenie ma siedmiostrunna lutnia ud. W m.p. dominuje monofonia oparta na skomplikowanym, motywowanym kosmogonicznie, systemie kanonicznych modeli melodycznych. W muzyce współcz. Iranu obserwować można różnorakie wpływy: od rosyjskich i gruzińskich po tureckie; przed rewolucją islamską (1979) silny był także wpływ muzyki rozrywkowej europejskiej i amerykańskiej.
- IRAŃSKICH NARODÓW MUZYKA, muzyka narodów Środk.(...)
- ARABSKA MUZYKA, kultura muz. wspólna...
- SYRYJSKA MUZYKA, w starożytności powstawała...