Aleksandr N. (1872-1915)
kompozytor ros.; po studiach w Moskwie koncertował w Europie jako pianista; 1898-1903 prowadził własną klasę pianistyczną w konserwatorium moskiewskim; w twórczości symfonicznej S. znalazła wyraz jego specyficzna, na poły mistyczna filozofia muzyki: twórczość służy oczyszczeniu i uszlachetnieniu słuchaczy, wprowadzając ich w stan ekstatyczny (III Symfonia c-moll zw. Boski poemat, Poemat ekstazy); podstawowe motywy wykorzystywane w kompozycjach opatrywał programowymi tytułami (np. Wzlot, Marzenie, Wola); stworzył indywidualny system harmoniczny zrywający z regułami harmoniki funkcyjnej, budując sześciostopniową skalę opartą na interwałach kwartowych; najpełniej wykorzystał ją w Prometeuszu (część Pome de feu), używając m.in. akordu, który nazwał "prometejskim"; w tym samym utworze eksperymentował z grą świateł, towarzyszącą muzyce; do tego celu zbudował specjalny instrument, clavier lumire; syntezą wszystkich poszukiwań S. miało być misterium L'Acte préalable: w nim miało się zawrzeć mistyczne współistnienie dźwięku, światła, tańca; dzieła tego nie zdołał ukończyć (powstał jedynie wstęp i szkice dalszych partii); ważną rolę w twórczości S. pełni muzyka fortepianowa, pozostająca w kręgu wpływów Chopina i Liszta: mazurki, nokturny, walce, preludia, improptus; poglądy filozoficzne i estetyczne zawarł w zbiorze poetyckich esejów Fantazje prometejskie.