CHOPIN Fryderyk Franciszek

(1810-49)

Reklama

najwybitniejszy kompozytor w historii muzyki pol.; pochodził z rodziny franc.-polskiej; muzyki uczył się początkowo u matki - Justyny z Krzyżanowskich, później u W. Żywnego; jako dziecko występował publicznie, budząc podziw swoimi uzdolnieniami; systematyczne studia muz. odbył w Szkole Głównej Muzyki w Warszawie pod kierunkiem J. Elsnera; przyjaźnił się z wieloma przedstawicielami nurtu romantycznego w różnych dziedzinach sztuki (M. Mochnacki, D. Magnuszewski, K. Gaszyński, B. Zaleski i in.), poznawał także w czasie wakacyjnych pobytów na wsi folklor różnych regionów Polski; 1828 wyjechał z koncertami do Berlina, później występował w Pradze, Wiedniu, Dreźnie; 1830 opuścił Warszawę na zawsze, osiedlając się w 1831 w Paryżu. Rychło zyskał europejską sławę jako wirtuoz gry fortepianowej, kompozytor i pedagog; utrzymywał liczne kontakty z najwybitniejszymi twórcami epoki (F. Liszt, F. Mendelssohn-Bartholdy, V. Bellini, F. Hiller, G. Rossini, H. Heine, H. Balzak, E. Delacroix), emigracją pol. (A. Mickiewicz, S. Witwicki, J.U. Niemcewicz. C.K. Norwid, J. Fontana); koncertował w Niemczech i Czechach (1835 i 1836) oraz Anglii (1837). Wielki wpływ na jego życie wywarła znajomość z G. Sand, z którą spędził kilka lat, wyjeżdżając m.in. na Majorkę; Sand opiekowała się coraz bardziej chorym artystą (od lat cierpiał na nieuleczalną gruźlicę), osobowość zaś i krąg znajomych wielkiej pisarki ułatwiał Ch. rozwój kariery i wielokrotnie stanowił inspirację twórczą; 1848 odbył drugą podróż koncertową do Anglii i Szkocji; XI 1848 dał ostatni publiczny koncert w Londynie, w czasie którego ciężko zaniemógł; zmarł w Paryżu w swoim mieszkaniu przy Place Vendôme, pochowany został na cmentarzu Pre Lachaise; serce Ch. przewieziono do kraju i umieszczono w symbolicznym grobie w kośc. Św. Krzyża w Warszawie. Twórczość Ch. obejmuje przede wszystkim utwory fortepianowe solo oraz z towarzyszeniem orkiestry i wyrasta z tradycji polskiej oraz ze stylu brillant rozwiniętego przez wczesnych romantyków (J.N. Hummel, J. Field, C.M. Weber); wyodrębnia się zazwyczaj trzy okresy twórczości Ch.: do 1830, do 1839 i do 1849. Już w początkach twórczości Ch. przejawiał zainteresowanie mazurkiem i polonezem jako odrębnymi, specyficznie polskimi formami muz.; w okresie drugim skrystalizował się w pełni styl kompozytorski Ch.; romantyczna stylizacja muzyki tanecznej otrzymała pogłębiony wyraz w licznych walcach; obok nich pojawiają się gatunki nowe: scherzo, ballada, nokturn; manifestują one poszukiwania sposobów nasilenia muzyki z jednej strony pierwiastkami lirycznymi i dramatycznymi, z drugiej narracyjnymi, co przejawiało się w wyraźnie zarysowanych liniach tematycznych, kontrastach rytmicznych, agogicznych i fakturalnych. W okresie ostatnim dominują formy cykliczne (sonaty), a także kontynuacje dawnych poszukiwań, dążące ku syntezie rozmaitych wątków i środków ekspresji podjętych wcześniej; poszerzyły one pole zastosowań form sonatowych i jednoustępowych, co w znacznym stopniu określiło drogi rozwoju muzyki europejskiej. Twórczość Ch. to cykle walców, nokturnów, ballad, etiud, sonat, mazurków, polonezów; znaczną popularność osiągnęły koncerty fortepianowe (e-moll i f-moll), scherza, ronda, wariacje na temat Mozarta, fantazje, a także 17 pieśni na głos z fortepianem, Marsz żałobny c-moll. Twórczość Ch. jest wykonywana na całym świecie (znaczne sukcesy osiągnęli tu pianiści japońscy); istnieje kilkanaście stowarzyszeń jego imienia, podjęto także ok. 70 inicjatyw wydania dzieł zebranych artysty; od 1927 odbywają się w Warszawie Międzynarodowe Konkursy Pianistyczne im. Fryderyka Chopina; 2000 z inicjatywy W.Lutosławskiego i J.Waldorfa (zgłoszonej w 1991) Sejm RP powołał Instytut Chopina.