(ok. 490-po 432 p.n.e.)
najwybitniejszy rzeźbiarz grecki okresu klasycznego, syn Charmidesa z Aten; początkowo działał w Pellene, Platejach, Tebach, Delfach, później w Atenach, gdzie jako artysta i przyjaciel Peryklesa kierował przebudową Akropolu (447-432); niesłusznie oskarżony o sprzeniewierzenie mienia publicznego (złota i kości słoniowej) oraz bluźnierstwo (umieszczenie autoportretu i portretu Peryklesa na tarczy posągu Ateny Partenos) został skazany na wygnanie; przeniósł się do Olimpii. Twórczość F. znana jest gł. z antycznych źródeł literackich (Pauzaniasz) i kopii rzymskich. Gł. dzieła: Zeus Olimpijski - posąg doskonały technicznie i o wielkim bogactwie detali, uznany za jeden z cudów świata starożytnego, posąg Ateny Areja w Platejach, dekoracja rzeźbiarska Partenonu na Akropolu ateńskim (we wnętrzu posąg Ateny Partenos, fryz Procesja panatenajska, 2 posągi brązowe Atena Lemnia i Atena Promachos). Dzieła F. są statyczne, poważne w wyrazie i kompozycji, oddają majestat bogów olimpijskich, w perfekcyjny sposób łączą w sobie różne techniki rzeźbiarskie: snycerstwo, toreutykę, złotnictwo (chryzelefantynowe posągi Atena Partenos i Zeus Olipmijski, wykonana w technice akrolitu Atena Areja). Indywidualność F. wywarła decydujący wpływ na rozwój gr. rzeźby monumentalnej od V w. p.n.e.
GRECJI STAROŻYTNEJ SZTUKA, RZEŹBA, AUTOPORTRET, ATENY, GRECJI STAROŻYTNEJ SZTUKA, ZEUSA OLIMPIJSKIEGO POSĄG, PARTENON, ASPAZJA Z MILETU, AKROPOL ATEŃSKI, APOLLO