(1904-72)
prozaik i dramaturg. Ur. na Ukrainie. Studiował pedagogikę i psychologię na uniwersytetach ros., pracując równocześnie m.in. jako nauczyciel, kier. klubu robotniczego, sanitariusz. Chory na płuca, często przebywał w szpitalach. Swoje doświadczenia wykorzystał w twórczości. W 1924 r. zamieszkał w Warszawie. Współprac. z "Wiadomościami Literackimi" (pisał reportaże). Często bywał w Zakopanem. W 1940 r. przez Włochy i Francję wyjechał do Anglii, a następnie do Brazylii i Kanady. Podczas emigracji nie tworzył. Po powrocie do Polski w 1958 r. w krótkim czasie napisał kilkanaście książek. W pol. debiucie - Białych braciach (1931) ukazał skomplikowane relacje między zagubionymi w śnieżnej zamieci ludźmi. Otwarte zakończenie pogłębiało tajemniczy nastrój powieści, groteskowy humor pozbawiał ją jednak patosu i grozy. Sławę przyniosła Ch. jego najwybitniejsza powieść Zazdrość i medycyna (1933). Przed wojną powstały jeszcze Szpital Czerwonego Krzyża (1937) i Opowiadania dwuznaczne (1934), w czasie wojny Nowe noce listopadowe - tragikomedia ukazująca rozdźwięk między współczesnością a wzorcami i stereotypami patriotyzmu. Obfita twórczość Ch. po 1958 r. nie przyniosła pisarzowi sukcesu (choć miała wielu czytelników). Złożyły się na nią powieści (m.in. Schodami w górę, schodami w dół, 1967; Makumba, czyli Drzewo gadające, 1968; Różowe krowy i szare scandalie, 1970; Kotły Beethovenowskie, 1970; Miłosny atlas anatomiczny, 1974), opowiadania (Kobieta i mężczyzna, 1958; Warianty, 1964; Polowanie na Freuda, 1976) i dramaty (Cztery sztuki bez znaczenia, 1959). Ch. był twórcą powieści psychol. Jego upodobanie do ekscentryczności prowadziło do kreowania dziwacznych bohaterów, ukazywanych w zaskakujących sytuacjach. Nieoczekiwany komentarz narratora dodatkowo komplikował i tak powikłaną fabułę. W utworach Ch. pojawiają się stałe motywy (śledztwo, obecność szpiegów), typy bohaterów, czas i miejsce akcji (m. in. przedwojenne Zakopane, odrealniona przestrzeń emigracji okresu wojny). Pisarz prowadzi grę z czytelnikiem: przerywa wątki, szokuje nieoczekiwanymi motywami, podtrzymuje napięcie za pomocą aluzji, opisów, wyprzedzania akcji przez narratora, kpi, ironizuje, posługuje się paradoksem. Nagromadzenie tych cech tworzy efekt groteskowy. Twórczość Ch. była ważnym ogniwem w rozwoju pol. prozy psychol.
- CHOROMAŃSKI Michał, (1904-72)
- Choromański Michał, (1904-72)
- MICHAŁ, Pochodzenia hebrajskiego,...