(1791 lub 1793- -1876)
najwybitniejszy komediopisarz polski, poeta, pamiętnikarz. W 1822 r. jego ojciec otrzymał tytuł hrabiowski. W 1809 r., po wejściu księcia J. Poniatowskiego do Galicji, F. zaciągnął się do armii Księstwa Warszawskiego. W 1812 r. został kapitanem. Odbył całą kampanię - aż do klęski pod Moskwą. Był jednym z adiutantów Napoleona. Otrzymał złoty krzyż Virtuti Militari. Brał udział w bitwach pod Dreznem, Lipskiem i Hanau. W 1814 r. został odznaczony krzyżem Legii Honorowej. W 1815 r. podał się do dymisji i wrócił do Galicji. W 1828 r. ożenił się z Zofią z Jabłonowskich Skarbkową po przeszło 10-letnim oczekiwaniu na jej rozwód. Zamieszkali w majątku w Beńkowej Wiszni. W 1829 r. F. został członkiem warszawskiego Tow. Przyjaciół Nauk, a w 1873 - krakowskiej Akademii Umiejętności. Był lojalistą, nie aprobował spisków. Swój patriotyzm manifestował działalnością społ.-polit. i pisaniem. W l. 1833-34 posłował na Sejm Stanowy, w 1848 był członkiem lwowskiej Rady Narodowej. Za wystąpienia antyaustr. w czasie Wiosny Ludów został oskarżony o zdradę stanu (śledztwo umorzono). W 1861 r. wybrano go posłem na I Sejm Krajowy. Był honorowym obywatelem Lwowa. W l. 1850-55 przebywał w Paryżu (poznał Mickiewicza). Przedmiotem szczególnego zainteresowania F. stał się teatr franc., zwł. komediowy (tragedia raziła go sztucznością) i sztuka aktorska. Jako twórca najlepiej czuł się w komedii. Pisał utwory pełnospektaklowe i jednoaktówki. Sam dzielił je na "komedie serio" i farsy, tzn. komedie szybkiej akcji, intrygi i dużej liczby komicznych sytuacji. Najlepsze sztuki napisał w l. 1818-35 (m. in. Śluby panieńskie, Pan Jowialski, Dożywocie, Zemsta, Damy i huzary). Potem zamilkł na 15 lat. W pierwszych komediach widać wyraźne wpływy oświecenia (Pan Geldhab, 1818; Cudzoziemszczyzna, 1822), ale już Męża i żonę (1821) można uznać za dzieło oryginalne. W utworach sprzed 1835 r. najchętniej pisał o miłości - traktował ją z powagą, jako uczucie bezinteresowne, zapewniające szczęście. Miłość i życie rodzinne tworzą w sztukach F. pozytywny wzór życia. Miejscem akcji komedii jest najczęściej pełen życzliwości i dobroci dworek szlachecki. Zarówno miejsce, jak i czas nie zyskują konkretyzacji. Dworek w "czasie kontuszowym" (określenie J. I. Kraszewskiego) był dowodem trwałości kultury szlacheckiej. Walorem pisarstwa F. jest humor (najczęściej sytuacyjny i jęz.), pozbawiony złośliwości, służący zabawie, a nie dydaktyzmowi (inaczej niż we wcześniejszym komediopisarstwie pol.). Osiągnął go za pomocą znanych chwytów (nieporozumienia, przebieranki itp.) - stosował je po mistrzowsku, łączył ze znakomitym dowcipem jęz., płynącym ze sposobu myślenia bohaterów. Chętnie parodiował style, bawił się konwencjami. Po upadku powstania listopadowego część krytyki nieprzychylnie patrzyła na ten typ literatury, F. stał się przedmiotem ataków (szczególnie ostro wypowiedział się S. Goszczyński). Zarzucano mu naśladowanie wzorów franc., nienarodowy charakter twórczości, gloryfikowanie szlachetczyzny. Być może stało się to powodem zamilknięcia pisarza. Przełomową sztuką stało się Dożywocie (1835). W komediach napisanych po 1850 r. zaniknie idylliczny świat, poczciwi dziwacy ustępują miejsca chciwcom, służalcom itp. F. stworzył wspaniałą galerię typów ludzkich. Gromadził bohaterów w 1 miejscu, kontrastował ich cechy, uzyskując w ten sposób wyrazistość charakterów. Komedie F. nie tylko bawiły - prowokowały do refleksji nad ludzką naturą. Ich bohaterowie byli niejednoznaczni, ujawniali powikłane motywy działania (Pan Jowialski, Śluby panieńskie, Zemsta). Mistrzowsko prowadzona intryga, piękna, żywa polszczyzna, naturalnie brzmiąca zarówno w prozie, jak i w wierszu, zyskiwały F. uznanie (grywany w teatrach Warszawy, Lwowa i Krakowa).
- FREDRO Aleksander, hrabia (1793-1876)
- Fredro Aleksander, (1793-1876)
- Fredro Aleksander, (1793-1876)