(1884-1954)
prozaik, dramatopisarka, publicystka. Córka geografa i pedagoga Wacława N., żona poety L. Rygiera, w l. 1922-29 legionisty J. Jura-Gorzechowskiego. Wiceprezes PEN Clubu, członek PAL (od 1933), po wojnie zaangażowana w prace Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, posłanka. Członek red. "Kuźnicy". Wczesne utwory powieściowe Książę (1907), Rówieśnice (1909), Narcyza (1910), Węże i róże (1915) oraz zbiory nowel Koteczka, czyli Białe tulipany (1909) i Lustra (1913) zawierają próbę analizy odrębności psychiki kobiecej. Zmienność osobowości w czasie i jej relacje do zjawisk uniwersalnych oraz formowanie człowieka przez fakty i role społ. to gł. zagadnienia późniejszych powieści Romans Teresy Hennert (1924, ekr. 1978), Niedobra miłość (1928), Węzły życia (1948) oraz dramatów Dom kobiet (1930) i Dzień jego powrotu (1931). Ewolucja powieści międzywojennej: zwrot do powszedniości i autentyczności, nobilitacja dokumentu, zmiany w sposobie kreowania bohatera i komponowania treści, wywarła wpływ także na twórczość N. Autorski protest przeciwko tendencjom nacjonalistycznym i krytykę stosunków społ.-polit. w powojennej Europie zawiera powieść Choucas (1927). Świetne dzieło prozy pol. lat międzywojennych Granica (1935, ekr. 1938, 1978) to rozważania natury moralnej o odpowiedzialności człowieka za swe decyzje i czyny, wyrazem fascynacji psychologią miłości, cierpienia, zła i śmierci jest powieść Niecierpliwi (1939). Znaczącą pozycją w dorobku N. jest zbiór opowiadań Medaliony (1946), swoiste arcydzieło małej formy lit., w której uwaga autorki skoncentrowana została na relacjonowaniu faktów ukazujących wpływ hitlerowskiego systemu eksterminacji na degradację osobowości człowieka. Do klasycznej formy "charakteru" powraca N. w zbiorze miniatur Charaktery dawne i ostatnie (1948). Już pośmiertnie ukazuje się tom esejów Widzenie bliskie i dalekie (1957) oraz wybitny dokument obserwacji psychol. wzbogaconej osobistym komentarzem Dzienniki (t. 1-5, 1975-99).
- Nałkowska Zofia, (1884-1954)
- NAŁKOWSKA, Zofia (1884-1954)
- ZOFIA, Pochodzenia greckiego,...