(1890)
nowela M. Konopnickiej, druk. najpierw w "Przeglądzie Literackim", należy do najlepszych utworów autorki z tego gatunku. Na treść składają się dzieje rodziny Mostowiaków, złożonej z rodziców i trójki chłopców. Skrajną nędzę pogłębia nagła i ciężka choroba matki, dla ratowania jej życia trzeba oddać jedyne dobro, ukochaną szkapę. Dramat nędzy i śmierci jest w mistrzowski sposób ukazany przez autorkę poprzez wspomnienia kilkunastolatka. Narratorem jest najstarszy syn Mostowiaków - Wicek, który relacjonuje wydarzenia w imieniu całej trójki dzieci; z wielką starannością zapamiętanych szczegółów i znawstwem psychologii ukazany został świat dziecięcych przeżyć i hierarchii wartości, niezwykła umiejętność zapominania o codziennych troskach i cieszenia się z ułamkowych powodów do radości.
- KONOPNICKA, Maria z Wasiłowskich,...
- Konopnicka Maria, (1842-1910)
- Konopnicka Maria, pseud. Jan Sawa, Marko, (1842-1910)