(1966)
groteskowy dramat W. Gombrowicza. Autor, posługując się konwencją operetkową (synteza sztuczności, forma doskonała w swym idiotyzmie - określenie Gombrowicza), ukazał dzieje świata od ok. 1910 r. do czasu po rewolucji i wojnach. Znaczącymi symbolami są strój (znak Formy) i nagość (znak autentyczności). Strój to atrybut arystokratów - za nim nie kryje się nic (książę Himalaj mówi o braku jakiejkolwiek myśli). Doroczny bal na cześć projektanta mody mistrza Fiora potwierdza ich pozycję - nadzy mogliby się okazać tacy sami jak pospólstwo, Fiorowi brakuje jednak pomysłów. Inicjatywę przejmuje fałszywy baron Hufnagel - syn lokaja. Rewolucja, która dokona się z jego inicjatywy, jest zmianą stroju (na faszystowski mundur). Dramat ludzkości polega na tym, że historia to tylko przechodzenie od jednej formy do drugiej, a świat pogrąża się w coraz większym chaosie (zostaje tylko galop). Uosobieniem autentyczności jest Albertynka, która marzy o nagości. Znika ona gdzieś podczas rewolucji, a zrozpaczony Fior, widząc grozę nowego świata, wzywa: "zrzućcie maski". Rewolucja jest ostateczna; nie ma powrotu do dawnych form - ich resztki bohaterowie składają do wniesionej na scenę trumny. Z trumny wychodzi piękna w swej nagości Albertynka, rozbrzmiewa radosny hymn pochwalny. Może jest to wyznanie wiary w nadejście świata prawdy. Jeśli jednak wziąć pod uwagę, że hymn śpiewają najwięksi admiratorzy stroju, hrabia Szarm i baron Firulet, a Fior mówi o nieosiągalnej nagości, finałowa scena staje się ponurą drwiną. W dramacie Gombrowicza groteska obejmuje wszystkie warstwy: doprowadzoną do absurdu konwencję operetki, kreację bohaterów i sytuacji, a przede wszystkim język.