Andrzej, właśc. Tadeusz Gałecki (1871-1937)
pisarz, działacz socjalistyczny, mason; pochodził z rodziny szlacheckiej o silnych tradycjach patriotycznych; w czasie studiów w Inst. Rolniczo-Leśniczym w Puławach związał się z nielegalnym ruchem oświatowym; 1895 aresztowany i zesłany na Syberię; 1901 wrócił do kraju i wstąpił do PPS, szybko stając się jednym z jej gł. działaczy; 1907-14 na emigracji w Paryżu; ideowo zbliżył się wówczas do J. Piłsudskiego; 1914-18 w Legionach i POW; 1918-26 poświęcił się gł. pracy lit. (współzał. i 1924 oraz 1935 prezes Związku Zawodowego Literatów Pol.) oraz uczestnictwu w ruchu masońskim: 1920 czł.-zał. Wielkiej Loży Nar., 1920-29 Wielki Komandor Rady Najwyższej, 1922-25 Wielki Mistrz. Po przewrocie majowym zdecydowanie opowiedział się przeciwko sanacji (m.in. protestował w sprawie procesu brzeskiego i Berezy Kartuskiej); 1933 demonstracyjnie odrzucił członkostwo Pol. Akad. Literatury. Wczesne powieści S. wykazują wpływ maniery młodopolskiej, zwł. w zakresie rozbudowanej psychologii bohaterów, uwikłanych w moralne dramaty towarzyszące walce rewolucyjnej 1905-07 (Ludzie podziemni, Dzieje jednego pocisku); po 1918 liczne akcenty humorystyczne i groteskowe, pozwalające podjąć rozrachunek z Młodą Polską (Zakopanoptikon), zmienia się także sposób analizy osobowości ludzkiej, poddanej motywacji materialnej (Pieniądz, Wyspa zapomnienia); największą sławę przyniosło mu Pokolenie Marka Świdy - powieść porównywana pod względem wymowy z Przedwiośniem S. Żeromskiego, w którym dał wyraz swemu rozczarowaniu polską rzeczywistością po odzyskaniu niepodległości (podobny temat podjął w Wielkim dniu); gwałtownym protestem przeciw wojnie i jej etycznym konsekwencjom stała się trylogia Żółty krzyż; S. był autorytetem moralnym nie tylko dla przedstawicieli pol. lewicy.
WOLNOMULARSTWO W POLSCE, ZAKOPANE, GAŁECKI