cele, zasady, struktura, rytuały podobne jak w innych lożach eur.; pierwsza loża pod nazwą "Czerwone Bractwo" powstała 1721 w Warszawie (m.in. M.F. Czartoryski, F.M. Ossoliński), 1729 Loża Trzech Braci; loże założone później utworzyły 1781 Wielką Lożę Narodową Wielkiego Wschodu Polski (od 1784 Wielki Wschód Król. Polskiego i Wielkiego Ks. Litewskiego z mistrzami I. Potockim, S.Sz. Potockim, K.N. Sapiehą, a należeli do niej także królowie S. Leszczyński i S.A. Poniatowski), która wywarła spory wpływ na przebieg obrad Sejmu 4-letniego i uchwalenie Konstytucji 3 Maja (74 posłów należało do masonerii); po rozbiorach działalność lóż zamiera, aktywizuje się ponownie w czasach Księstwa W-wskiego (popierając Napoleona) i Królestwa Polskiego (popierając Aleksandra I); powstają m.in. loże Bracia Polscy Zjednoczeni (1807), Wielki Wsch. Narodowy (1810, a 1812 przekształcony w Wielki Wsch. Narodowy Polski); 1821 w. zostaje postanowieniem namiestnika J. Zajączka rozwiązane; odtworzone dopiero 1910 - loża Wyzwolenie (mistrz R. Radziwiłłowicz) podległa Wielkiemu Wsch. Francji; rozwój po odzyskaniu niepodległości: 1920 powstała Wielka Loża Narodowa "Polacy Zjednoczeni", 1921 Wielka Loża Narodowa Polski (m.in. A. Strug, G. Narutowicz, K. Bartel, B. Wieniawa-Długoszowski), działały także loża ukraińska ("Jedność") i żyd. ("Bnai Brith"); politycznie w. popierało obóz belwederski (m.in. przewrót majowy); 1938 na mocy dekretu prezydenta RP loże zostały rozwiązane; po IX 1939 działała na emigracji w Paryżu (w ramach Wielkiej Loży Francji) loża Kopernik (z przerwami 1940-49, 1953-57); od 1961 działała w kraju tajna loża Kopernik (m.in. J.J. Lipski, E. Lipiński, A. Słonimski), która 1991 ujawniła się i podzieliła na 3 loże; 27 XII 1991 powstała Wielka Loża Narodowa Polski (4 loże), a dwa lata później Rada Najwyższa Polski; poza nimi loże podlegające Wielkiemu Wschodowi Francji; 1998 działa w Polsce 7 lóż.
- wolnomularstwo, (masoneria)
- Wolnomularstwo Narodowe, tajna organizacja zał.(...)
- WARSZAWA, stolica , miasto położone...