motyw - literackie opisy dotyczą postaci zarówno szlachetnych, jak i nikczemnych, rządów doskonałych i tyranii, prób wpływania człowieka na człowieka i otaczający świat. Biblia (ST) - roztropny król Izraela Salomon wydaje mądry wyrok w sporze dwóch matek o dziecko. Biblia (NT) - podejrzliwy i zawistny Herod każe mordować wszystkie nowo narodzone dzieci w obawie o ewentualne przejęcie władzy. Iliada Homera - król Troi Priam nie zawahał się ukorzyć przed Grekami, prosząc o wydanie zwłok swego syna Hektora. Antygona Sofoklesa - nowy władca Teb Kreon decyduje się na dramatyczną decyzję uwięzienia Antygony, aby przypomnieć, że nikt w państwie nie może stać ponad prawem. Dzieje Tristana i Izoldy - niezwykle szlachetny okazuje się król Marek, zrozumiał wielką siłę miłości swej żony i siostrzeńca. Kronika Galla Anonima - jako idealni władcy, sprawiedliwi, szanujący poddanych, mądrzy i odważni przedstawieni zostali Bolesław Chrobry i Bolesław Krzywousty. Książę N. Machiavellego - rozważania o drogach wiodących do władzy i sposobach jej sprawowania, jednakże podstawowym wyznacznikiem jej skuteczności jest zawsze dobro obywateli i państwa, takim był książę Florencji Wawrzyniec Wspaniały. Odprawa posłów greckich J. Kochanowskiego - portret władcy egoistycznego (Parys) i nieudolnego (Priam), równocześnie sformułowane przestrogi dla rządzących przed zgubnymi skutkami nieprawości. Makbet W. Szekspira - zapis drogi zbrodni wiodącej do tronu, popełnianych przez człowieka opanowanego żądzą władzy. Ryszard III W. Szekspira - postać króla nie cofającego się przed żadną zbrodnią dla osiągnięcia swoich celów, dlatego jego rządy nie trwają długo. Dziady cz. III A. Mickiewicza - władzy od Boga żąda Konrad, aby umęczonemu narodowi "zanucić pieśń szczęśliwą". Kordian J. Słowackiego - odrażający portret braci-władców przedstawionych w bezpośrednim sporze (car Mikołaj i wielki książę Konstanty). Balladyna J. Słowackiego - obraz walki o władzę i ostatecznej klęski tej, która do niej dążyła za wszelką cenę. Balladyna ponosi śmierć, gdy osądzając poddanych odwołuje się do sprawiedliwości i chce ukarać winnych. Faraon B. Prusa - dwa modele rządów w staroż. Egipcie, Ramzesa uzależnionego od kapłanów i jego syna lekceważącego ich w imię dobra ludu. Mistrz i Małgorzata M. Bułhakowa - zapis sposobu funkcjonowania władzy w systemie totalitarnym, mechanizm przemocy objawiający tchórzostwo i podłość ludzką. Folwark zwierzęcy G. Orwella - zapis mechanizmów tworzenia się systemu totalitarnego i sposobów jego utrzymania, prawdy o czynach autokratów i tyranów. Inny świat G. Herlinga-Grudzińskiego - obraz życia w obozie pracy ilustracją losu jednostki ubezwłasnowolnionej przez totalitarny system. Rozmowy z katem K. Moczarskiego - studium psychiki zbrodniarza posiadającego władzę absolutną nad innymi. Mała Apokalipsa T. Konwickiego - wędrówka narratora staje się sposobnością do zobrazowania wypaczonego przez komunistyczny system rządów życia społeczeństwa. Początek A. Szczypiorskiego - uświadamia wpływ władzy totalitarnej na kształtowanie postaw ludzi.
władza, władca
Literatura polska