Franciszek (1752-1821)
komediopisarz, poeta, najwybitniejszy przed A. Fredrą autor komediowy; autor ok. 50 komedii zbudowanych - zgodnie z ówczesnym zwyczajem - na schematach fabularnych zaczerpniętych bezpośrednio z lit. franc., w które wpisywał własne obserwacje obyczajowe, polityczne, psychologiczne, filozoficzne; do najbardziej znanych komedii Z. należą: Zabobonnik (satyra antysarmacka), Fircyk w zalotach, Żółta szlafmyca, Sarmatyzm, Gamrat, Małżonkowie pojednani (adaptacja sztuki Sedaine'a), Figaro (wg P.A.C. de Beaumarchais'go), Arlekin Mahomet, Król w kraju rozkoszy (wg wzorów komedii dell'arte). Po 1788 zaangażował się wyraźniej w sprawy publiczne (sekretarz Tow. do Ksiąg Elementarnych, aktywny stronnik reform w czasie Sejmu Wielkiego, wspierający je piórem pamflecisty i satyryka); 1794 funkcjonariusz władz powstańczych, obrońca Pragi; po 1795 porzucił literaturę i w Rzymie przyjął święcenia kapłańskie (od 1800 proboszcz w rodzinnej Końskowoli). Twórczość Z. wywarła znaczny wpływ na rozwój pol. dramaturgii; podniósł na poziom europejski komedię (gł. gatunek dramatyczny oświecenia), wykorzystał nowoczesne zdobycze i techniki scenicznego wyrazu, udoskonalił wiersz sceniczny (do tych osiągnięć nawiązywał m.in. A. Fredro).
POLSKA. TEATR. KLASYCYZM, POLSKA. LITERATURA. OŚWIECENIE