(1857-1924)
ang. pisarz pochodzenia pol. Syn poety idramaturga A. Korzeniowskiego, zesłanego za działalność konspiracyjną wgłąb Rosji; po śmierci rodziców wychowywał się uwuja T. Bobrowskiego. W1874 r. wyjechał do Marsylii, gdzie rozpoczął służbę na morzu. Pływał po wodach Morza Śródziemnego, do Indii Zachodnich iHiszpanii, dokąd przemycał broń. Jako dwudziestolatek "przesiadł się" na żaglowce brytyjskiej floty handlowej; doszedł do rangi kapitana. Pod brytyjską banderą odwiedził Australię, Indie, Syjam iArchipelag Malajski. Rok 1886 przyniósł C. obywatelstwo ang. Osłabiony po przebytej febrze, którą zaraził się podczas nieudanej wyprawy do Konga, pisarz osiadł wAnglii ipoświęcił się literaturze. Wśród grona jego przyjaciół znaleźli się: J. Galsworthy, Ford M. Ford, H. James, H.G. Wells ifilozof B. Russell. Twórczość C. daje się podzielić na kilka grup. Utwory otematyce morskiej obejmują tytuły: Murzyn zzałogi "Narcyza" (1897), Los, który przyniósł pisarzowi sławę, nowele Młodość (1902), Ukresu sił (1902), Tajfun (1902), Falk (1903), Uśmiech szczęścia (1912), Ukryty sojusznik (1912), Freja zsiedmiu wysp (1912), zbiór wspomnień iimpresji Zwierciadło morza (1906) oraz autobiograficzna opowieść Smuga cienia (1917). Archipelag Malajski stanowi tło dla powieści: Szaleństwo Almayera (1895) - debiutancki utwór C., Wykolejeniec (1896), Lord Jim (1900), Ocalenie (1920) iZwycięstwo (1915). Ostrą krytykę kolonializmu przeprowadził pisarz wpowieściach zKonga: Placówka postępu (1898) i Jądro ciemności (1902). Wdorobku C. znajdują się także powieści otematyce hist., odwołujące się do epoki napoleońskiej: Korsarz (1923) iOczekiwanie (1925). Ważne miejsce wtwórczości pisarza zajmują utwory: Tajny agent (1907) - rzecz odziałalności londyńskich anarchistów, Woczach Zachodu (1911) - próba zmierzenia się ztematem rosyjskim, oraz Nostromo (1904) - antyutopijna opowieść owyimaginowanej republice płd.-amer. Dorobek C. uzupełniają dodatkowo zbiory nowel: Opowieści niepokojące (1898), Opowieści zasłyszane (1925), Między morzem alądem (1912) iin. Bohaterowie utworów C., zazwyczaj ludzie morza, przeżywają konflikt między wiernością "paru prostym zasadom" honoru, uczciwości, odpowiedzialności ipomocy pokonanym asprzeniewierzeniem się kodeksowi etyki żeglarskiej. Narratorem większości powieści jest sam bohater; wkilku utworach pojawia się wtej roli postać kapitana Marlowa. Niektóre formuły ipojęcia zaczerpnięte zprozy C. na stałe wniknęły do jęz. idoczekały się dalszych przetworzeń iparafraz: "jądro ciemności", "smuga cienia" itd. Wostatnim roku życia pisarza czyniono starania oprzyznanie mu Nagrody Nobla; wyrazem szacunku iuznania ze strony społeczeństwa ang. było ofiarowanie C. tytułu szlacheckiego (odmówił przyjęcia). Prozę pisarza, tworzącego wyłącznie po ang., tłumaczyli na jęz. pol.: A. Zagórska, T.Tatarkiewiczowa, J. Korniłowiczowa iin. Najobszerniejsze wydanie dzieł C.ukazało się wPolsce pod red. wybitnego conradysty Z. Najdera.
- Conrad Joseph, właśc. Teodor Józef Konrad Korzeniowski, (1857-1924)
- CONRAD Joseph, właśc. Teodor Józef...
- TEODOR, Pochodzenia greckiego,...