wmit. gr. syn króla Teb Lajosa iJokasty (lub Epikasty wg Odysei). Wyrocznia delficka ostrzegła Lajosa, że jeśli spłodzi syna, to ten zabije go ipoślubi własną matkę. Jokasta (lub Lajos), by uniknąć wypełnienia się przepowiedni, kazała dziecko zaraz po jego przyjściu na świat porzucić wgórach Kitajronu. Chłopca znaleźli pasterze izanieśli do królowej Periboi, żony króla Polybosa, która wzięła go na wychowanie. Zpowodu okaleczonych pięt dziecko nazwano E. (gr. oidípous=opuchnięta stopa). Gdy E.osiągnął wiek męski, dowiedział się, że jest przybranym synem królewskiej pary. Wyruszył do Delf, aby wyrocznia powiedziała mu, kim są jego naturalni rodzice. Wczasie drogi spotkał Lajosa, którego wwyniku kłótni zabił, nie mając pojęcia, iż uśmiercił własnego ojca. Ubram Teb napotkał Sfinksa pożerającego tych, którzy nie potrafili rozwiązać jego zagadek. E.rozwikłał zagadkę Sfinksa, zabił potwora. Tebańczycy uznali E. za wybawiciela miasta, oddali mu tron po Lajosie irękę owdowiałej Jokasty, zktórą E. spłodził czworo dzieci: Eteoklesa, Polynejkesa, Antygonę iIsmenę. WTebach wybuchła zaraza, Kreon przywiózł zDelf przepowiednię, iż ustanie ona, gdy miasto opuści zabójca Lajosa. E. przeklął mordercę nie wiedząc, że przeklina sam siebie. Gdy Terezjasz wyjawił prawdę opopełnionym kazirodztwie, Jokasta powiesiła się, aE. wykłuł sobie oczy, opuścił miasto iwtowarzystwie Antygony dotarł do Kolonos wAttyce, gdzie zmarł. E., którego gościnnie przyjął Tezeusz, król Kolonos, zażądał, by jego prochy pozostały wAttyce; przepowiednia głosiła, że prochy E.przyniosą błogosławieństwo krajowi, wktórym spoczną. Dzieje E. stały się inspiracją dla wielu twórców, m.in. dla Sofoklesa (Król Edyp; Edyp wKolonie) Seneki mł. (Edyp), H.von Hofmannsthala (Edyp iSfinks), A.Gide’a (Edyp), J.Cocteau.
- Edyp, (mit.gr.; gr. Oidipous...
- EDYP, w mit. gr. bohater cyklu...
- kompleks Edypa, Edypa kompleks.