(1905-80)
franc. powieściopisarz, dramaturg, eseista ifilozof; laureat Nagrody Nobla (1964; odmówił jej przyjęcia). Przyszedł na świat wstarej rodzinie alzackiej, spokrewnionej m.in. z A. Schweitzerem. Ukończył liceum Louis-le-Grand oraz cole Normale Suprieure, gdzie w1925 r. uzyskał dyplom zfilozofii. Pobyt wBerlinie, dokąd wyjechał, by kontynuować naukę, zaowocował zgłębieniem myśli Heideggera, Husserla iKierkegaarda. Po powrocie do Francji w1935 r. podjął pracę nauczyciela filozofii wliceach wHawrze, Laon iParyżu. Powołany do wojska, trafił do obozu jenieckiego, skąd wyszedł po kilku miesiącach, by na dobre osiąść wstolicy ipoświęcić się twórczości filoz. ilit. Wtym czasie zawarł nieformalny pod względem prawnym, opierający się na głębokim porozumieniu intelektualnym związek z S. de Beauvoir, który przetrwał całe życie pisarza. Na l. 50. datuje się początek "romansu" S. zkomunizmem; chociaż nigdy nie został członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej, swoim autorytetem S. wspierał stalinizm, maoistowską rewolucję kulturalną ireżim Fidela Castro. Pod koniec życia wykonał symboliczny gest pojednania zprawicą, stając wobronie uchodźców zkomunistycznego Wietnamu. Pierwsze próby pisarskie S. podjął jeszcze wl. 30.; powstały wówczas: powieść Mdłości (1938), tom nowel Mur (1939) oraz studia zfilozofii, Wyobraźnia (1938). Wokresie okupacji niem., obok działalności wpodziemnym ruchu oporu, pisarza pochłaniała praca nad budową systemu filoz., którego gł. zarysy przedstawił wdziele Egzystencjalizm jest humanizmem (1946). Niepowodzenie trzytomowego cyklu powieściowego Drogi wolności (Wiek męski, 1945; Zwłoka, 1945; Rozpacz, 1949), wktórym przy użyciu techniki symultanicznej S. nakreślił epicką panoramę Europy lat wojny, zniechęciło go do twórczości powieściowej. Zwrócił się ku dramatopisarstwu iodniósł spektakularny sukces. Zasłynął jako twórca "teatru idei", którego główny zrąb stanowią sztuki: Muchy (1942), Przy drzwiach zamkniętych (1944), Brudne ręce (1948), Diabeł iPan Bóg (1951), Ladacznica zzasadami (1946) oraz Niekrasow (1955). Szeroka publiczność zapamiętała S. jako scenarzystę filmu Czarownice zSalem, opartego na sztuce A. Millera Próba. Pozycję najbardziej wpływowego twórcy franc. XX w. zawdzięcza S. wnajwiększym stopniu swojej myśli filoz. iestetycznej, której popularyzacją zajął się wzałożonym przez siebie w1945 miesięczniku "Les Temps Modernes". Studiami krytycznymi: Beaudelaire (1947), Święty Genet, aktor imęczennik (1952), szkicami zkilku tomów Sytuacje I, II, III (1947-49) oraz nie dokończoną monografią o G. Flaubercie Przygłup wrodzinie (1979), S. położył podwaliny pod współczesną krytykę lit.
- Sartre Jean Paul, (1905-80)
- SARTRE, Jean-Paul (1905-80)
- NOUVELL OBSERVATEUR, "Le N.O."