(1849-1912)
szwedzki dramatopisarz, prozaik, eseista, publicysta i poeta. Tragiczne przeżycia z dzieciństwa, na które złożyła się śmierć matki i pięciorga rodzeństwa oraz brak więzi uczuciowej z ojcem, zaważyły na psychice i twórczości S. Długo szukał swojej drogi życiowej, studiując po trosze medycynę, filozofię, parając się dziennikarstwem i aktorstwem. Pisać zaczął na przełomie l. 60. i 70. XIX w., pozostając pod wrażeniem lektury H. Ibsena, S. Kierkegaarda, G. Brandesa i H.T. Buckle’a. Pierwszymi znaczącymi utworami w jego twórczości były dramat Mistrz Olof (1872) i powieść Czerwony pokój (1879). Po tym ostatnim, okrzyknięty przywódcą radykalnej młodzieży w Szwecji, zwrócił się ku tematyce historycznokulturowej, co zaowocowało m.in. dwutomowym dziełem Naród szwedzki (1882) oraz zbiorem nowel Szwedzkie losy i przygody (1882). Zdeklarowany antyfeminista, czego źródła należy być może upatrywać w braku szczęścia S. do kobiet (jego trzy małżeństwa okazały się porażką), w zbiorach Dzieje małżeńskie I (1884) i Dzieje małżeńskie II (1885), będących głosem w polemice na temat emancypacji, ograniczył rolę kobiety do funkcji żony i matki. Powieścią Syn służącej (1886) S. otworzył nowy rozdział swojej twórczości, w którym rangę prawdziwej literatury nadał jedynie utworom autobiograficznym. Powstała wówczas m.in. Spowiedź szaleńca (1893) - zaliczana do najoryginalniejszych powieści europ. Począwszy od 2. poł. l. 80. S. zajął się tworzeniem dramatów naturalistycznych, z których największy rozgłos zyskały: Koledzy (1886), Ojciec (1887) i Panna Julia (1888). Konflikt ze środowiskiem artystycznym Europy Zach., gdzie S. udał się w 1892 r., spowodował u niego głęboki kryzys psychiczny, objawiający się m.in. atakami manii prześladowczej. Lit. odzwierciedleniem tego trudnego okresu stały się książki Inferno (1897) i Legendy (1899). Po powrocie do Sztokholmu pisarz wzbudził entuzjazm dramatami hist., wzbogaconymi psychologicznie: Gustaw Waza (1899), Eryk XIV (1899), Karol XII (1901) i Krystyna (1903), oraz nawiązującymi do konwencji baśniowej sztukami: Oblubienica ślubna (1902) i Biały łabędź (1902). Dramatem Gra snów (1902) S. zasłużył sobie na miano prekursora ekspresjonizmu. W 1907 r., wspólnie z reż. A. Falckiem, pisarz założył Własny Teatr, dla którego napisał cykl sztuk kameralnych: Burza (1907), Pogorzelisko (1907), Sonata widm (1907) oraz Pelikan (1907). Dramaty te, kompozycją nawiązujące do utworów muzycznych, łączące nierealistyczne wizje z naturalistyczną ostrością postrzegania świata, ukazują ludzi uwikłanych w niszczące sytuacje życiowe, atakują fałsz i zakłamanie. Żalowi za odchodzącym życiem poświęcił S. swoją ostatnią sztukę Wielki gościniec (1909). Pisarz wielkiego formatu, który wyprzedził wiele europ. prądów artystycznych, uważany za prekursora dramatu symboliczno-ekspresjonistycznego, nie doczekał się uznania tylko w swoim kraju. Szwedzka Akademia nigdy nie zdecydowała się uhonorować go Nagrodą Nobla. Powód? - S. niepochlebnie wypowiedział się o A. Noblu jako wynalazcy dynamitu. Na jęz. pol. utwory pisarza tłumaczy-li m.in.: J. Klemensiewiczowa, L. Staff, M. Żurowska.
- Strindberg August, (1849-1912)
- STRINDBERG, August (1849-1912)
- AUGUST, Pochodzenia łacińskiego,...