(1840-1902)
pisarz franc., główny przedstawiciel naturalizmu. Geniusz pióra, choć nie miał matury, po krótkim okresie bezrobocia zatrudnił się jako księgarz w wydawnictwie Hachette, później podjął współpracę z dziennikami republikańskimi. W 1865 r. opuścił wydawnictwo i poświęcił się pisarstwu. Na lata 1871-93 przypada publikacja 20-tomowego cyklu powieściowego Z.: Rougon-Macquartowie, w którym pisarz przedstawił dzieje jednej rodziny fr. w czasach Drugiego Cesarstwa. Do najważniejszych utworów cyklu należą: Początek fortuny Rougonów (1872), Brzuch Paryża (1873), Podbój miasta (1874), W matni (1877), Nana (1880), Wszystko dla pań (1883) i Germinal (1885). Kolejny cykl, Trzy miasta, wydany w l. 1894-98, objął powieści: Lourdes (1894), Rzym (1896) i Paryż (1898). W tym czasie Z., zwolennik socjalizmu utopijnego, aktywnie zaangażował się w walkę społ. Do najgłośniejszych jego wystąpień należała obrona A. Dreyfusa (oficer franc. pochodzenia żyd. oskarżony o szpiegostwo) w artykule Oskarżam (1898), za co został skazany na rok więzienia (schronił się w Anglii). Pracę nad ostatnim cyklem powieściowym Cztery ewangelie (1899-1903), przynoszącym obraz idealnego społeczeństwa, opartego na sprawiedliwości, prawdzie i pracy, przerwała pisarzowi śmierć. Zdążył napisać 3 tomy: Płodność (1899), Prawda (1901) i Praca (wyd. pośmiertne 1903). Ostatnia część miała nosić tytuł Sprawiedliwość. Od 1876 r. Z. prowadził kampanię prasową na rzecz naturalizmu. Główne artykuły zebrał w 6 tomach: Powieść eksperymentalna (1880), Powieściopisarze naturaliści (1881), Dokumenty literackie (1881), etc. Zdaniem Z. powieść naturalistyczną cechować miały: prostota fabuły, brak bohatera (w romantycznym rozumieniu słowa) oraz beznamiętna postawa pisarza, powstrzymującego się od ocen i konkluzji. Zadaniem autora było budować swój utwór jedynie na podstawie "dokumentów ludzkich", wyobraźnię zastępując logiką i dedukcją. Jako pierwszy Z. wprowadził do powieści klasę robotniczą i ukazał "walkę kapitału i pracy". Twórczość pisarza wywarła wpływ na autorów amerykańskich: T. Dreisera, S. Lewisa, J. Steinbecka i E. Caldwella; ślady oddziaływania jego prozy widoczne są w utworach G. Zapolskiej, B. Prusa, W. Reymonta i S. Żeromskiego.