człowiek rozumny (Homo sapiens)
z biologicznego punktu widzenia cz. to ssak z rzędu naczelnych, podrzędu małp wąskonosych, nadrodziny człekokształtnych, rodziny człowiekowatych; najbliżej spokrewniony z małpami człekokształtnymi, zwł. z szympansami i gorylami; od pozostałych gat. odróżnia cz. dwunożność, pionowa postawa ciała, esowato wygięty kręgosłup, długotrwały rozwój osobniczy, a przede wszystkim znacznie bardziej rozwinięty mózg, zapewniający m.in. zdolność do abstrakcyjnego myślenia, posługiwania się mową i wykształcenia kultury materialnej i symbolicznej; pierwsze ślady paleontologiczne dotyczące z dużym prawdopodobieństwem dzisiejszego cz. (choć z szeregiem cech prymitywnych) pochodzą z młodszego plejstocenu; jednak dopiero zapoczątkowanie rolnictwa w neolicie (ok. 10 tys. lat temu) oznaczało ugruntowanie dominującej roli cz. w przyrodzie; cz. współcz. odznacza się znaczną zmiennością, dotyczącą zarówno cech zewnętrznych (barwa skóry i włosów, wzrost, który waha się od 125 cm średnio u Pigmejów, do 240 cm u mężczyzn z plemienia Kara w Eiopii), anatomicznych (m.in. proporcje czaszki) i biochemicznych (różne grupy krwi); wg tradycyjnego podziału wyróżnia się 3 wielkie rasy (odmiany) cz.: białą, żółtą i czarną; ob. powszechniej przyjmuje się podział na 9 ras geograficznych: indoamerykańską, polinezyjską, mikronezyjską, australijską, melanezyjsko-papuaską, azjatycką, induską, europejską i afrykańską; zróżnicowanie ras jest w dużej mierze wynikiem przystosowania się cz. do różnych warunków środowiskowych.
CZŁOWIEK ROZUMNY, DEFINIENDUM, DEFEKACJA, ŚLEDZIONA, KAMIENIA EPOKA, ANTROPOLOGIA SPOŁECZNA, ANTROPOLOGIA, HOMO FLORESIENSIS, ŚWIADOMOŚĆ, POLSKA. HISTORIA. HOMO SAPIENS