(Primates)
rząd ssaków; należy do podgromady ssaków żyworodnych, liczy ponad 200 współcz. żyjących gat. zgrupowanych w 12 rodzinach, m.in. lemurowate, indrisowate, lorisowate, wyrakowate, małpy wąskonose, gibbonowate, człekokształtne, człowiekowate; występują przeważnie na półkuli płd., w strefie tropikalnej, nieliczne tylko zasiedlają obszary o klimacie chłodniejszym, np. góry. Generalnie n. to zwierzęta średniej wielkości, nadrzewne, o chwytnych pięciopalczastych kończynach (z wyjątkiem nóg człowieka), zakończonych z reguły paznokciami, rzadziej pazurami, niekiedy o chwytnym ogonie pełniącym rolę piątej kończyny (brak u człekokształtnych i człowieka); półkule mózgowe stosunkowo duże, na mózgu obecny płat tylny i bruzda w kształcie ostrogi; wykazują tendencję do dwuocznego widzenia (tzw. binokularne - obuoczne, stereoskopowe), której towarzyszy powiększenie oczu oraz ośr. wzrokowych - u najlepiej rozwiniętych także ośr. kojarzeniowych; zmysły dotyku i słuchu dobrze rozwinięte. Wszystkie n. są stopochodne, mają obojczyk i ruchome względem siebie kości przedramienia. Okrywa włosowa rozmaicie wykształcona - od krótkiej i delikatnej po długą i szorstką; wszystkożerne z przewagą pokarmu roślinnego, żyją najczęściej w lasach prowadząc stadny tryb życia; u samic najczęściej jedna para sutek położonych piersiowo, macica dwurożna (małpiatki) lub nie podzielona (małpy), łożysko rozproszone lub tarczowate; po okresie ciąży wynoszącej 1,5-9 miesięcy samica rodzi przeważnie jedno młode.
- naczelne, pojęcie biologiczne,...
- naczelne, ( Primotes )
- GADY NACZELNE,