w ontologii stanowisko głoszące, że byt (rzeczywistość) jest wewnętrznie sprzeczny (nieracjonalny) i nie daje się w ogóle poznać przez ludzkie władze poznawcze. W teorii poznania może przybierać formy mniej lub bardziej radykalne. W tej ostatniej formie neguje wszelką wartość poznania racjonalnego (antyracjonalizm); częściej głosi, że u podstaw naszego poznania leżą motywy i czynniki pozaracjonalne: wolicjonalne lub emocjonalne, domaga się równouprawnienia poznania pozaracjonalnego z racjonalnym lub twierdzi, że w niektórych wypadkach poznanie pozaracjonalne (np. doświadczenie mistyczne czy miłość) pełniej i wierniej informuje o tym, co poznawane, aniżeli rozum. W j. potocznym jako i. określa się często działania warunkowane samą emocją lub sprzeczne wobec założonych sobie celów.
- irracjonalizm, (łac. irrationalis...
- antynomia, sprzeczność wewn.,...
- CHMIELOWSKI Piotr, (1848-1904)