(1904-89)
malarz hiszpański, wybitny przedstawiciel surrealizmu, także grafik, dekorator, ilustrator i teoretyk malarstwa. We wczesnych pracach widoczne wpływy impresjonizmu, malarstwa hiszp. XIX w. i prerafaelitów, później także malarstwa metafizycznego G. Chirico i C. Carry. W czasie studiów w Akademii w Madrycie przyjaźnił się z F.G. Lorcą i L. Buńuelem, za kontakty z włoskimi anarchistami relegowany z uczelni. W Paryżu poznał P. Picassa i A. Bretona, został członkiem grupy surrealistów, współpracował też w tym czasie z Buńuelem nad filmami: Pies andaluzyjski i Złoty wiek (ich premiera zakończyła się skandalem). Malarstwo D. cechuje połączenie naturalistycznego sposobu przedstawiania przedmiotów, zwierząt, ludzi, krajobrazu z irracjonalną tematyką, atmosferą niezwykłości i fantastyki, częste skojarzenia wywodzące się z podświadomości (wpływ psychoanalizy Z. Freuda); nawiązując do surrealistycznej metody automatyzmu (wolna gra podświadomych skojarzeń) wypracował własną metodę paranoiczno-krytyczną, polegającą na krytycznej interpretacji urojeń. Obrazy D. odznaczają się wirtuozerską techniką i znakomitym wyczuciem koloru. Do najwyżej cenionych dzieł D. należą: Miękkie zegary, zwane też Trwałość pamięci, Płonąca żyrafa, Kuszenie św. Antoniego, Sen, Dżdżysta taksówka, Sześć objawień Lenina na fortepianie. Po pobytach we Włoszech (1937-39) w jego twórczości zaznaczyły się wpływy renesansu i baroku włoskiego (Targ niewolników z niewidzialnym popiersiem Woltera, słynny Chrystus Świętego Jana od Krzyża). 1940 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, 1955 powrócił do Hiszpanii; malował obrazy o tematyce religijnej (Ostatnia Wieczerza), tworzył projekty wnętrz i scenografie, hologramy. Po śmierci żony Gali (przedstawianej w wielu obrazach) ostatnie lata spędził samotnie w swoim zamku Pubol. Muzeum D. znajduje się w Figueras, k. Gerony, rodzinnej miejscowości artysty.
ÉCOLE DE PARIS, SCHIAPARELLI, DEKORACJA TEATRALNA, FIGUERES, SURREALIZM, MATTA, HISZPANII SZTUKA, FRANCUSKA SZTUKA, LEAR, BUUEL Luis
- Dali Salvadore, (1904-89)
- SALWATOR, Pochodzenia łacińskiego,...
- NEWTON, Helmut (1921–2004)