Nowa Era, Era Wodnika
najogólniejsza nazwa rozmaitych poglądów, które po okresie kontestacji i kontrkultury pojawiły się pod koniec lat siedemdziesiątych XX w.; zwolenników N.A. łączy przeświadczenie, że wraz z następującym pod koniec II tysiąclecia n.e. przesunięciem astr. punktu przesilenia wiosennego z konstelacji Ryb do konstelacji Wodnika nastąpi kres formacji charakterystycznej dla Ery Ryb, a więc wywodzącego się z patriarchatu autorytatywnego chrześcijaństwa (ale też mechanistycznej myśli racjonalistycznej), europocentryzmu, niszczenia środowiska w celu doraźnych egoistycznych korzyści, itd. Era Wodnika ma polegać na pogłębieniu organicznej więzi człowieka z kosmosem, z Ziemią (niekiedy traktowaną jako żywa istota, bogini Gaja), rezygnacji z więzi opartych na dominacji, z mechanistycznej nauki (pokawałkowanej na coraz bardziej szczegółowe dziedziny i tracącej z pola widzenia całość), monoteizmu i związanego z nim braku tolerancji. Obok tego uzasadnienia o charakterze astrologicznym pojawia się także inne, związane z przekonaniem, że uległ wyczerpaniu paradygmat rozwoju nauki jako wiedzy o prawach i mechanizmach, technikach zawładnięcia przez człowieka przyrodą i podporządkowania sobie innych ludzi; kwestionowanie tradycji kultury europejskiego Zachodu, utożsamianej bądź to z chrześcijaństwem, bądź racjonalizmem, związane jest z podkreślaniem wartości rozmaitych formacji myślowych Wschodu, zwłaszcza buddyzmu i taoizmu, myślicieli takich jak J. Krishnamurti, Lama A. Govinda, Guru Rajnesh, D. Suzuki, S. Suzuki, Milarepa czy odwołujących się do tradycji Wschodu A.W. Wattsa, A. Huxleya, R. Steinera, H. Bławackoj, C.G. Junga. Krytycy (zwł. z kręgów katolickich) wskazują, że N.A. nie jest niczym nowym, ale próbą odrodzenia tradycji gnostyckich, przeświadczenia, że zbawienie człowieka zależne jest tylko od posiadania określonej recepty, wtajemniczenia zapewniającego zależącą tylko od nas samych przemianę. W samym ruchu N.A. można znaleźć rozmaite nurty, np. propagujące różnego rodzaju rytuały inicjacyjne związane z rozwojem osobowości (techniki z pogranicza parapsychologii i wiedzy tajemnej) czy postulujące poddanie się procesowi kosmicznej przemiany poprzez bliższy uczuciowy związek z przyrodą, ziemią (obecny w ekologii głębokiej). Za gł. teoretyków N.A. uważani są fizyk F. Capra, psychiatrzy R.D. Laing, S. Grof, biolog R. Sheldrake, religioznawca J. Campbel; w Polsce do gł. propagatorów i teoretyków N.A. należy J. Prokopiuk.