SIKHOWIE

społeczność zamieszkująca gł. indyjski Pendżab; ok. 17 mln osób (2% ludności Indii); nazwa od słowa w j. palijskim (sikha = uczeń); s. wyznają sikhizm; jako odrębna grupa religijna, polityczna, kulturalna są znani od końca XV w.; od połowy XVIII w. wspólnotę tworzyło 12 potężnych klanów rodowych, które dominowały gł. w Pendżabie, gdzie 1799 stworzyli państwo sikhijskie (przetrwało do 1849); w 2. poł. XIX w. wyodrębniły się m.in. sekty nirankari (negacja roli Khalsy) oraz namdhari (głosząca wyższość medytacji nad innymi formami kultu rel.); 1873 powstał Ruch Sikhijski (Singh Sabha Movement), domagający się uznania odrębności s.; jego zasługą jest odrodzenie religijne i kulturalne całej wspólnoty; 1902 powstała pierwsza sikhijska organizacja polit. Chief Khalsa Divan, a 1920 - Centralny Komitet ds. Zarządzania Gurdwarami (Shiromani Gurdwara Prabandhak Comitee) z własną siłą militarną, Związkiem Nieśmiertelnych (Akali Dal); jego celem było uniezależnienie świątyń sikhijskich (gurdwar) od administracji niesikhijskiej; 1947, w okresie podziału Pendżabu między Indie i Pakistan, mając nadzieję na utworzenie własnego, autonomicznego stanu, s. opowiedzieli się za przynależnością do Indii; żądania te w latach 70. zmierzały już w stronę niepodległości typu państwowego i uznania suwerenności państwa Khalistan. Centralne władze Indii stanowczo odrzuciły tę ideę, na co s. odpowiedzieli serią krwawych zamachów terrorystycznych; 1984 armia indyjska wkroczyła do opanowanego przez uzbrojonych powstańców najwyższego sanktuarium sikhijskiego, Złotej Świątyni w Amritsarze; w czasie walk zginęło blisko 700 osób, wśród nich przywódca separatystów, Sant Jarnail Bhidrawale; 31 X 1984 dwaj s., należący do ochrony rządowej, dokonali śmiertelnego zamachu na premiera Indii, panią Indirę Gandhi, którą oskarżano o spowodowanie napięcia wokół problemu sikhijskiego; w latach 90. dążenia separatystyczne s. wyraźnie osłabły.

• Sikhowie, społeczność rel.-polit.(...)
• Amritsar, miasto wpn.-zach. Indiach,...
• guru, (sanskr.)