Florian (1882-1958)
klasyk socjologii; studia w Krakowie, Genewie, Zurychu i Paryżu (gdzie m.in. słuchał Bergsona, którego Ewolucję twórczą przełożył), 1910 doktorat w Krakowie; 1910-14 red. "Wychodźcy polskiego"; poznał wtedy amer. socjologa W. Thomasa, na którego zaproszenie wyjechał do Chicago i z którym napisał The Polish Peasant in Europe and America (Chłop polski w Europie i Ameryce, 1976); po powrocie do kraju objął 1920 katedrę filozofii, a potem socjologii Uniw. Poznańskiego; 1927 zał. Pol. Inst. Socjologiczny; po 1939 na emigracji w USA, prof. Uniw. Illinois, 1953 przew. Amer. Tow. Socjologicznego. Sformułował zasadę "współczynnika humanistycznego", zgodnie z którą socjolog ma rozpatrywać i patrzeć na rzeczywistość społeczną nie z pozycji "absolutnego obserwatora", lecz "oczyma jej uczestników"; kierując się tą zasadą zainicjował badanie danych pochodzących z bezpośredniego doświadczenia społecznego (życiorysów, pamiętników, listów). Pod wpływem rewolucji październikowej napisał Upadek cywilizacji zachodniej (1921), gdzie niebezpieczeństwo upadku cywilizacji wiązał z walką między arystokracją umysłową ("twórczymi siłami" społeczeństwa) a masami; wątki te kontynuował w pracy Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości (1934), w której po przedstawieniu typów ludzkich - człowieka pracy, zabawy, dobrze wychowanego i zboczeńca - postulował dla urzeczywistnienia nowych możliwości cywilizacji stworzenie nowego człowieka - przekształcającego rzeczywistość społeczną w duchu istniejących zasad. Poglądy Z. na metody socjologii (zasada "współczynnika humanistycznego") miały duży wpływ na tę naukę i jej rozwój zarówno w USA, jak i w Polsce; inne prace: Wstęp do socjologii, Nauki o kulturze, Socjologia wychowania, Społeczne role uczonych, Współczesne narody, Rzeczywistość kulturowa.
- PRZEGLĄD SOCJOLOGICZNY, pierwsze polskie pismo...
- AKSJOLOGIA, (gr. axios = mający...
- SOCJOTECHNIKA, (społ. 2)