buddyzm zen
jedna z odmian buddyzmu, rozpowszechniona gł. w Japonii (sekty sōtō shū i rinzai); początkowo rozwijał się w Chinach (mnich buddyjski Bodhidharma - VI w. n.e.), przeniesiony do Japonii w XII-XIII w., spopularyzowany przez mnichów: Eisai (1141-1215) i Do-gen (1200-53); w XIX w. stracił swoją pozycję na rzecz shintoizmu; ob. przeżywa renesans - w dużej mierze za sprawą C.G. Junga i D.T. Suzukiego, a także mody intelektualnej związanej z fascynacją wschodnimi technikami medytacyjnymi; z. nie jest filozofią, w znaczeniu, jakie nadaje temu terminowi myśl racjonalistyczna; centralnym pojęciem z. jest satori (oświecenie, wgląd w wewnętrzną naturę człowieka, wyzwolenie ego, mistyczne odczucie religijnego olśnienia); najważniejsze jest - zdaniem buddystów z. - indywidualne wewnętrzne przeżycie, a najlepszym sposobem osiągnięcia satori jest uprawianie "zazen" (dhjana) - medytacji (najlepiej pod okiem mistrza); z. nie ma świętych ksiąg, dogmatycznych zasad ani doktryny, pozbawiony jest symboliki, odrzuca zewnętrzne aspekty kultu Buddy; nie można się go nauczyć, można go jedynie odczuć; mistrz może adeptowi z. wskazać drogę, nie może go oświecić, bowiem osiągnąć satori (zarazem zrozumieć z.) można tylko indywidualnie; z. wywarł spory wpływ na malarstwo, poezję (haiku) i obyczajowość japońską.
- ŻEN, jedno z podstawowych...
- BUDDYZM ZEN,
- żeń-szeń, korzeń żeń-szenia,...