teoria doboru naturalnego
teoria ewolucji organizmów ogłoszona 1858 niezależnie przez K. Darwina (O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego) i A.R. Wallace'a (On the Tendency of Varieties...); wg d. gatunki powstają z innych gatunków w wyniku ewolucji, powodowanej działaniem mechanizmu doboru naturalnego, preferującego osobniki lepiej przystosowane i eliminującego gorzej przystosowane; teoria d. opiera się na następujących stwierdzeniach: 1. poszczególne organizmy danego gatunku różnią się między sobą (wykazują zmienność osobniczą); 2. zmienność rodziców jest przekazywana potomstwu, przy czym dziedziczone są również cechy nabyte w ciągu życia osobnika; 3. możliwości przeżycia organizmów danego gat. są mniejsze niż ich rozrodczość, a liczebność ograniczają czynniki środowiskowe i konkurencja międzyosobnicza (walka o byt); 4. w wyniku konkurencji przeżywają osobniki lepiej przystosowane do danego środowiska (selekcja naturalna) i wygrywają w walce o byt, dzięki pozostawieniu większej liczby potomstwa; 5. korzystne cechy rodziców są przekazywane potomstwu, co w wyniku kumulacji z pokolenia na pokolenie prowadzi do powstawania form coraz lepiej przystosowanych; 6. poszczególne gat. podlegają zmianom pod wpływem środowiska i różnicują się w wyniku działania doboru naturalnego, co prowadzi do wyodrębnienia się nowych ras; 7. pogłębiające się różnice między rasami prowadzą do powstawania nowych gat., w dalszej kolejności nowych rodzajów i wyższych jednostek systematycznych; 8. proces powstawania nowych gat. w wyniku podziału gatunku wyjściowego można przedstawić w formie drzewa rodowego, ukazującego stopnie pokrewieństwa między poszczególnymi organizmami; na tej podstawie T. Huxley wysunął tezę o wspólnym pochodzeniu człowieka i małp, a E. Haeckel przedstawił drzewo genealogiczne roślin i zwierząt; badania empiryczne potwierdziły słuszność d.; uzupełniony o odkrycia z dziedziny genetyki d. stanowi podstawę dla współczesnego ewolucjonizmu; d. stał się także jednym z punktów wyjścia darwinizmu społecznego.
- darwinizm, teoria doboru naturalnego...
- darwinizm społeczny, kierunek w socjologii...
- DARWINIZM SPOŁECZNY, kierunek XIX-wiecznej...