statek wodny, którego gł. siłą napędową są żagle; może być wyposażony w wiosła lub silnik pomocniczy (spalinowy lub parowy); rozróżnia się wiele rodzajów s.ż. zależnie od rodzaju kadłuba, omasztowania, osprzętu żaglowego i ożaglowania; żagle jako napęd pomocniczy stosowane były na statkach wiosłowych już ponad 2 tys. lat p.n.e.; jako napęd podstawowy zastosowali je Fenicjanie w pocz. I tysiąclecia p.n.e.; w Europie (do XV w.) podstawowym typem statku były żaglowiosłowiec (galera), bezpokładowy drakkar wikingów, jedno- i dwumasztowa akacja o żaglach prostokątnych, na płd. karraka, a na płn. (w tym na Bałtyku) - nef, kogga i większy holk; istotną rolę w rozwoju s.ż. odegrało zastąpienie w XIII w. steru wiosłowego piórowym; początek ery żaglowców to zbudowana przez Portugalczyków karawela, której rozwój dał początek (XVI w.) galeonom - statkom transportowo-wojennym, silnie uzbrojonym na kilku pokładach oraz jednopokładowym dozorowym i zwiadowczym fregatom i mniejszym od nich korwetom; rozwój okrętów wojennych zaowocował powstaniem wielu typów s.ż. handl., m.in. pinasy, fluity (hol.), lugry, kecze (franc.), brygantyny, slupy, szkunery, galioty; czas żaglowców kończy era kliprów, których rozwój przypadł na 2. poł. XIX w., b. szybkich żaglowców usiłujących konkurować z parowcami; ob. s.ż. to gł. jachty sportowo-turystyczne.
- STATEK WODNY, urządzenie pływające...
- NEF, (franc., łac.) w XII-XIII...
- DRAKKAR, wczesnośredniowieczny...