układ, którego głównymi elementami są gruczoły rozrodcze - gonady. Gamety żeńskie - jajniki - produkują komórki jajowe; gamety męskie - jądra - produkują plemniki. Najprostszą budowę wykazuje u.r. gąbek. Nie mają one wyodrębnionych gonad, komórki rozrodcze żeńskie powstają zarcheocytów rozrodczych irozproszone są wmezenchymie - nie opuszczają jej nawet po zapłodnieniu. Ciało osobnika macierzystego opuszczają dopiero larwy. Plemniki tworzą się zkomórek kołnierzykowych - na zewnątrz wydostają się dzięki własnym ruchom. Ujamochłonów występują gonady wpostaci guzów utworzonych zkomórek rozrodczych, nie mają przewodów wyprowadzających. Gamety wydostają się na zewnątrz przez pęknięcia ciała. Upłazińców występuje u.r. obojnaczy (tzn. że jeden osobnik ma ijądra, ijajniki), anarządy rozrodcze mają bardzo złożoną budowę, np. uwypławka białego (Dendrocoelum lacteum) układ rozrodczy męski składa się zjąder wykształconych wpostaci licznych pęcherzyków. Od każdego zpęcherzyków odchodzą przewody odprowadzające, łączące się zjednym zdwóch nasieniowodów. Nasieniowody łączą się wkrótki przewód nasienny, wnikający do pęcherzyka nasiennego. Pęcherzyk nasienny tworzy trzon prącia. Plemniki uchodzą na zewnątrz ciała przewodem wytryskowym. Układ rozrodczy żeński wypławków białych składa się zdwóch jajników iodchodzących od nich jajowodów, które przed ujściem do przedsionka płciowego łączą się tworząc pochwę. Zprzedsionkiem płciowym łączy się narząd nazywany niekiedy macicą, pełniący jednak rolę zbiornika nasienia współkopulującego osobnika (wypławki sa obojnakami - jednak zapłodnienie jest krzyżowe). Obleńce są rozdzielnopłciowe, najczęściej zwyraźnie zaznaczonym dymorfizmem płciowym. Narządy rozrodcze nicieni, np. glisty ludzkiej (Ascaris lumbricoides), mają budowę cewkowatą, usamic są parzyste, au samców nieparzyste. Jajniki glisty mają postać długich cienkich rureczek, przechodzą one wrurki onieco większej średnicy - są to jajowody. Jajowody przechodzą wmacicę, wykształcone wpostaci cewek ojeszcze większej średnicy. Poszczególne części u.r. samic zewnętrznie różnią się tylko średnicą. Długość narządów rozrodczych jest kilkakrotnie większa od długości ciała. Przed ujściem macice zrastają się tworząc krótką pochwę, uchodzącą na zewnątrz otworem płciowym. Samce glist mają jedno nitkowate jądro, przechodzące bez wyraźnej granicy wnasieniowód - cewkę owiększej średnicy. Przechodzi on wjeszcze szerszy przewód, zw. pęcherzykiem nasiennym. Pęcherzyk ten przechodzi wumięśnioną cewkę - przewód wytryskowy, który uchodzi do jelita tuż przed odbytem. Wtej samej okolicy do jelita otwiera się torebka zawierająca najczęściej dwie (rzadziej jedną) szczecinki, które wysuwając się przez otwór odbytowy pełnią rolę narządów kopulacyjnych.
- układ rozrodczy, (układ płciowy)
- układ wydalniczy, zespół narządów służących...
- macica, 1) część żeńskiego...