kraina historyczna na płd. Francji, między Pirenejami a Rodanem; pow. 27,4 tys. km2; 2,1 mln ludności (1990); gł. miasta Montpellier, Nîmes, Perpignan, Carcassonne; nizina aluwialna z plażami nad M. Śródziemnym i lagunami; intensywna uprawa winorośli (gł. region Francji); wydobycie boksytów; turystyka, kąpieliska nadmorskie. W czasach rzym. prowincja Gallia Narbonensis, za Karolingów część królestwa Akwitanii, potem drobne hrabstwa (w tym - Tuluzy); w XII w. ruch albigensów stłumiony przez krucjaty z płn. Francji, co jednocześnie doprowadziło do upadku L.; 1271 włączona do królestwa francuskiego, zachowywała długo liczne odrębności ustrojowe. L. jest krainą o bogatych tradycjach artyst.; z czasów neolitu zachowały się tu liczne menhiry; z okresu rzym. pochodzą słynne akwedukty (Pont-du-Gard), amfiteatry (Nîmes), mury obronne, resztki świątyń (Nîmes) oraz cenne rzeźby; we wczesnym średniowieczu powstały liczne ufortyfikowane klasztory (Aniane, Cruas, St-Guilhem-du-Désert), potem romańskie kościoły (charakterystyczny typ kośc. halowego z emporami), np. w Cruas, St-Guilhem-du-Désert i najwspanialszy kośc. St-Sernin w Tuluzie; indywidualny wyraz zyskała na terenie L. romańska rzeźba; znani byli mistrzowie langwedockiej szkoły rzeźbiarskiej (wykonujący np. portale kościołów w sąsiednich regionach); zakładano nowe, silnie obwarowane miasta i fortyfikacje (Carcassonne, Aigues-Mortes). Od XIV w. wkroczył do L. renesans, ośrodkiem sztuki była Tuluza, powstawały pałace miejskie, rozwijało się malarstwo i rzeźba; Nîmes i Montpellier słynęły z fajansowych wyrobów. Barokowy klasycyzm rozwinął się gł. w Tuluzie i Montpellier.
PROWANSALSKA LITERATURA, BLANKA Kastylska, BÉZIERS, MONTPELLIER, LA GRANDE MOTTE, STE, NARBONNE, LUDWIK IX ŚWIĘTY, ALBI, AIGUES-MORTES
- Langwedocja, kraina geogr.-hist. wpd.(...)
- PERPIGNAN, miasto nad rz. Tet w...
- KAMIZARDOWIE, francuscy , uczestnicy...