Napoli
miasto w płd. Włoszech, rozłożone tarasowo nad brzegiem Zat. Neapolitańskiej, u stóp Wezuwiusza; stol. Kampanii; zał. prawdopodobnie ok. 600 p.n.e. jako kolonia grecka, jeden z ośr. gr. kultury w Italii; 326 p.n.e., podbity przez Rzym, od VI w. n.e. w cesarstwie bizantyjskim; 1139 podbity przez Normanów z Sycylii, od 1226 stol. Królestwa Sycylii; XIV-XV w. rozwój gosp., ognisko renesansu; od XVI w. rządzone przez władców hiszp. (Królestwo Obojga Sycylii), od 1860 w zjednoczonych Włoszech; w czasie II woj. świat. silnie zniszczony, od IX 1943 okupowany przez wojska niem., wyparte w wyniku powstania (tzw. Cztery Dni N.); 1,15 mln mieszk. (2002); duży ośr. przemysłowy, handl., kult., nauk.; przem. petrochem., stoczniowy, taboru kolejowego, maszynowy, elektrotechn., cementowy, optyczny, spoż.; port handl. i pasażerski; ważny węzeł komunikacyjny; uniw. (zał. 1224), liczne inst. nauk.-badawcze, szkoły wyższe, ośr. międzynar. turystyki; muzea, m.in. Nazionale Galleria di Capodimonte; katakumby rzym., zabytki: 3 zamki, m.in. Castel Nuovo (XIII, XV, XVII w.) z Łukiem Triumfalnym (XV w.); got. katedra i kościoły (XIII-XIX w.), klasztory (XIV-XIX w.); pałace (XVI-XIX w., m.in. Palazzo Reale XVII-XIX w.).
HABSBURGOWIE, TARANTELA, CASTIGLIONI Enrico, ŚWIĘTE PRZYMIERZE, DE FILIPPO Eduardo, NEAPOLU KRÓLESTWO, LUBLANA, JOŃSKIE WYSPY, OPERA, CAPODIMONTE