miasto na prawach powiatu w woj. mazowieckim, położone nad Wisłą, na pograniczu Pojezierza Dobrzyńskiego i Kotliny Płockiej; jedna z najstarszych osad mazowieckich; X w. książęcy gród obronny; od XI w. stol. Mazowsza; w pocz. XI w. zał. opactwa benedyktyńskiego; od 1075 stol. biskupstwa; 1079-1138 faktyczna stol. Polski; od 1138 siedziba książąt mazowieckich; ok. 1180 zał. szkoły kolegiackiej (najstarsza z istniejących w Polsce do dziś, ob. LO im. S. Małachowskiego); prawa miejskie 1237; rozwój w XVI w., upadek w XVIII w.; ponowny rozwój gosp. w XIX w., także kult., nauk., oświatowy (1811 zał. teatr, 1820 Płockie Tow. Nauk.); 1863 ośr. walk powstańczych; w 2. poł. XIX w. rozwój przemysłu, 1905 strajki robotnicze; 1920 miejsce walk podczas wojny ros.-pol.; podczas okupacji niem. ośr. ruchu oporu; 1919–75 m. powiatowe, 1975–99 wojewódzkie; 128,2 tys. mieszk. (2002); pol. centrum przem. petrochemicznego (ORLEN), rafinacja ropy naft. (ok. 12,6 mln ton rocznie), ponadto przem. spoż., maszynowy, stoczniowy, odzieżowy, materiałów bud., chem., metalowy; elektrociepłownia, drukarnia; stol. diecezji płockiej; filia Politechniki W-wskiej, Wyższe Seminarium Duchowne; teatr, muzea; ośr. sportów wodnych; resztki romańskiej budowli mieszkalnej i kościoła (XI-XII w.), gotyckie mury i dwie wieże opactwa benedyktyńskiego (XIV w.), renesansowa katedra (XVI w., pierwsza w Polsce), kościół farny (XIV w.), kościół i klasztor Dominikanów (XVI w.), klasycystyczny ratusz (XIX w.).
POLSKA. SZTUKA ROMAŃSKA, NOWOWIEJSKI, NOWOGRÓD WIELKI, TOWARZYSTWO NAUKOWE PŁOCKIE, TORUŃSKO-EBERSWALDZKA PRADOLINA, WŁOCŁAWSKI ZBIORNIK WODNY, NOWODWORSKI, WISŁA, PŁOCKIE WOJEWÓDZTWO, POLSKA. LUDNOŚĆ. URBANIZACJA
- Płock, miasto wojew. wśrodk.(...)
- MAŁY PŁOCK, wieś w , powiat kolneński.(...)
- MAŁY PŁOCK DRUGI, wieś w , powiat łomżyński.(...)