ros. Nowgorod
miasto obwodowe w Rosji nad rz. Wołchow; 225 tys. mieszk. (2002); jedno z najstarszych i najważniejszych miast Rusi Kijowskiej; pierwsze wzmianki datowane 859; ważny ośr. polityczny, kulturalny, religijny, gospodarczy (handel ze Wschodem); 1136-1478 stolica Republiki Nowogrodzkiej; 1478 włączony do państwa moskiewskiego; był trzecim (po Moskwie i Pskowie) m. kraju; znana szkoła malarstwa ikon i iluminatorstwa (obok Kijowa); od XVIII w., w związku z rozwojem Petersburga tracił na znaczeniu; 1941-44 mocno zniszczony; obecnie ważny ośr. przem., kulturalny i handlowy; przem. elektrotechn., chem., meblarski, spoż., mat. budowlanych; węzeł kolejowy; dwie szkoły wyższe; ośr. turystyczny; cenne zabytki architektury i sztuk plastycznych, m.in.: kreml z soborem Sofijskim (XI-XVII w.), w którym znajdują się wspaniałe, odlane z brązu tzw. drzwi płockie w stylu romańskim (1152-55, pochodzą z katedry w Płocku); pałac Granowitaja pałata (XV w.); sobory: Nikoło-Dworiszczeński (XII w.), Rożdiestwa Bogorodicy w monastyrze Antoniego, Gieorgijewski w monastyrze Jurijewa (XIII-XV w.); cerkwie: Spasa na wzgórzu Neredica, Błagowieszczenija w Arkażach, Uspienija na Wołotowym Polu, Spasa na ul. Iljińskiej z freskami Teofana Greka, św. Piotra i Pawła w Kożewnikach, św. Simona w Zwierińskim monastyrze. Prace archeologiczne prowadzone od 1932 odsłoniły kilkadziesiąt warstw osadniczych (początek X - połowa XVI w.) z zachowanymi drewnianymi domostwami, nawierzchnią ulic, systemem odwadniającym, resztkami kamiennych murów obronnych; odnaleziono także wiele resztek sprzętów, ozdób, naczyń, broni; a także listy prywatne i handlowe spisywane na korze drzew; w okolicy pozostałości świątyni Peruna (IX w.)
- Wielkie Księstwo Litewskie, państwo założone w...
- WŁODZIMIERZ I WIELKI, (ok. 960-1015)
- WYBORG, miasto w w obwodzie...