Smolensk
miasto nad Dnieprem w Rosji zach.; 863 gród Krywiczów, ośr. handl.-rzemieślniczy; od 882 w Rusi Kijowskiej; 1057 stol. samodzielnego księstwa, ośr. kult.; 1229 kolonia kupców niem., silne związki z Hanzą; od 1404 w Wielkim Księstwie Litewskim; 1514 zdobyty przez Rosjan, graniczna twierdza państwa moskiewskiego; 1611 po 20-miesięcznym oblężeniu wzięty przez siły polsko-litewskie, stol. woj. smoleńskiego, 1613 biskupstwo kat.; 1654 opanowany ponownie przez Rosję, 1667 przyznany jej andruszowskim rozejmem; od 1708 stol. guberni; 1812 zdobyty przez wojska Napoleona; od 1870 węzeł kolei na linii Moskwa-Brzesk; od 1929 stol. obwodu, VII–VIII 1941 klęska wojsk sowieckich próbujących powstrzymać impet armii niemieckich; 309 tys. żołnierzy wziętych do niewoli, utrata 3000 dział, 3205 czołgów; 325 tys. mieszk. (2002); przem. maszynowy, elektrotechniczny, mat. bud., skórz., włókienniczy, drzewny, spoż., szlifiernie diamentów; 4 szkoły wyższe; muzea; węzeł komunikacyjny; cerkwie XII-wieczne: na Gorodiance, na Wariażkach (obie przebudowane w XVIII w.), Swirska; kreml z przełomu XVI-XVII w. (potężna warownia z 38 basztami i murami wys. 10-12 m, szer. 5 m, dł. ok. 6,5 km); na Soborowej Górze: sobór Uspieński z 1677-79 (przebudowa w 2. poł. XVIII w., z ikonostasem drewn. z 1. poł. tego w.); cerkiew monastyru Wozniesieńskiego z końca XVII w.; sobory monastyrów Awiaamijewskiego i Troickiego i cerkwie oraz pałac metropolity z XVIII w.; budowle klasycystyczne (cerkiew Gieorgijewska, dom gubernatora i in.).
- wojna smoleńska, wojna pol.-moskiewska...
- SMOLENSK, .
- POLSKA. HISTORIA. SŁABOŚĆ PAŃSTWA, najpełniej obnażyły...