Washington
stolica USA; leży w miejscu wybranym na przyszłą stolicę państwa przez G. Washingtona, w stołecznym Dystrykcie Kolumbia, utworzonym 1791 z terenów podarowanych rządowi federalnemu przez stany Maryland i Wirginia, nad rz. Potomac oraz jej dopływami Anacostia i Rock Creek; w ścisłych granicach miejskich W. ma pow. 159 km2 i skupia 607 tys. mieszk. (2004), w tym 66% ludności murzyńskiej; w zespole miejskim złożonym z Dystryktu Kolumbia i części stanów Maryland i Wirginia z miastami: Alexandria, Fairfax, Frederickburg, Rockville, Silver Spring, College Park - 7,7 mln mieszkańców (2003); miasto pełni przede wszystkim funkcje adm.-polit. (w tym sektorze zatrudnionych jest 424 tys. osób); jedynym silniej rozwiniętym przem. jest poligrafia; rozbudowany sektor usługowy i handel; ważny węzeł komunikacji lotniczej (porty lotnicze Waszyngton i Dulles) oraz drogowej; na płd.-zach. od m. Baltimore w stanie Maryland port morski Baltimore's Friendship. W. jest siedzibą gł. instytucji władzy federalnej: prezydenta (Biały Dom), Kongresu USA (Kapitol), dowództwa sił zbrojnych i ministerstwa obrony (Pentagon), CIA, wszystkich ministerstw i agend rządu centralnego; skupia się tu życie naukowe: siedem uniw. (Georgetown University zał. 1789, George Washington University zał. 1821, Howard University zał. 1867, Southeastern University zał. 1879, Catholic University of America zał. 1887, University of the America zał. 1893, University of the District of Columbia zał. 1977), towarzystwa i instytuty naukowo-badawcze (m.in. Carnegie Institution of Washington, The Brookings Institution, Smithsonian Institution - wielki kompleks muzeów i ogrodu zoologicznego, American Association for the Advancement of Science, Nar. Akad. Nauk oraz jedna z największych na świecie, zawierająca 90 mln woluminów i setki tysięcy innych dokumentów, Biblioteka Kongresu); liczne muzea i galerie sztuki (m.in. Holocaust Museum, National Gallery of Art, John Kennedy Center); w płn.-wsch. części W. ogród botaniczny - National Arboretum. Kształt architektoniczny miasta wyłaniał się przez ponad sto lat (do 1878), m.in. wg projektu P.Ch. L'Enfanta; w miejskim pejzażu brak wysokich budynków (tzw. drapaczy chmur), wiele jest natomiast terenów zielonych i parków (największy - Rock Creek Park z ogrodem zoologicznym i amfiteatrem); ścisłe centrum otaczają suburbia z typowym budownictwem indywidualnym; gł. budynki administracyjne wyznaczają granice dzielnicy rządowej, Federal Triangel, w którego środku wznosi się 185-metrowy obelisk ku czci J. Waszyngtona (1848-84); na płn. od Białego Domu centrum handlowo-usługowe oraz siedziby przedstawicielstw dyplomatycznych; ludność murzyńska zamieszkuje wsch. i płn.-wsch. dzielnice miasta; na płd-wsch., nad Potomakiem, cmentarz wojskowy Arlington. Siedzibę władz federalnych przeniesiono do W. z Filadelfii (1800); 1814, w czasie woj. amer.-bryt., miasto zostało częściowo spalone, kolejne zniszczenia przyniosła wojna secesyjna. Gł. zabytki pochodzą z końca XVIII i pierwszych lat XIX w. (kościoły: Christ Church, St. John Church, Presbyterian Church); katedra św. Piotra i Pawła (1906), Kapitol (1793-1865), Biały Dom (1792-1800, z późniejszymi zmianami); budowle reprezentacyjne i użyteczności publicznej (XIX-XX w.); mauzolea A. Lincolna (1914-22) i Th. Jeffersona (1939-53); liczne budowle nowoczesne, projektowane przez znanych architektów światowych.
PIEDMONT, BIAŁY DOM, KAPITOL, SAARINEN, ALEXANDRIA, ATLANTYCKA NIZINA, ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH, DUMBARTON OAKS, EIERMANN Egon, KOLUMBII DYSTRYKT
- WASZYNGTON, Washington (stan)
- Waszyngton, stolica USA na terytorium...
- WASZYNGTON JERZY, .