Republic Indonesia
LUDNOŚĆ gł. pochodzenia malajskiego: 40,1% Jawajczyków, 15,3% Sundajczyków, 12% Indonezyjczyków-Bahasa, 4,8% Maduryjczyków; ponadto 27% innych narodowości, w tym 4 mln Chińczyków; średnia gęstość zaludn. 116 osób/km2; większość ludności zamieszkuje Jawę (ponad 112 mln) i Madurę; w miastach 31% mieszk.; przeciętna dł. życia: mężczyźni - 65, kobiety - 69 lat; religie: 86,9% muzułmanów, 9,6% chrześcijan (w tym jedna trzecia katolików), 1,9% hinduistów, 1% buddystów.
USTRÓJ. Republika prezydencka na podstawie konstytucji z 1945, kilkakrotnie modyfikowanej; władza ustawodawcza należy do Izby Reprezentantów liczącej 500 deputowanych, w tym 462 wybieranych w wyborach powszechnych i 38 mianowanych przez głowę państwa (spośród przedstawicieli armii); głowę państwa powołuje Doradcze Zgromadzenie Ludowe liczące 700 czł. (500 deputowanych do Izby Reprezentantów, 135 przedstawicieli zgromadzeń prowincjonalnych i 65 mianowanych przedstawicieli grup społecznych); 2002 zmiana konstytucji, wprowadzenie zasady bezpośrednich wyborów prezydenta, który stoi również na czele rządu, jego kadencja trwa 5 lat; kraj dzieli się na 27 prowincji i 3 okręgi specjalne.
WARUNKI NATURALNE. Państwo wyspiarskie położone w strefie aktywnej sejsmicznie, ok. 70 czynnych wulkanów, gł. na Jawie i Sumatrze (ostatnie duże wybuchy: Krakatau 1883 i Agung 1969); oprócz tego nawiedzane przez trzęsienia ziemi (np. V 2006 o sile 6,2 w skali Richtera na Jawie), oraz fale tsunami (XII 2004, w ich wyniku zginęło ok. 220 tyś. Indonezyjczyków); ukształtowanie pow. wysp w 50% górzyste; na większości klimat równikowy, mocno wilgotny; roczna suma opadu 2000 do 3000 mm, w górach powyżej 4000 mm; średnia temp. na nizinach 25-28C; gęsta sieć rzek na dużych wyspach, największe rz. Kapuas, Barito, Mahakam (Borneo), Hari, Kampar, Musi (Sumatra), Solo (Jawa); 60% pow. pokrywają lasy, z cennymi gat. drzew tekowych, hebanowych, kamforowych; ponad 100 rezerwatów przyrody.
GOSPODARKA. Mimo stosunkowo wysokiego tempa rozwoju gosp. (średnio 6,8% w 2000 roku, wzrost PKB do 815 dol. na głowę) I. posiada znaczne strefy ubóstwa i ograniczone swobody demokratyczne; słaba sieć szkolnictwa wyższego (23 uniwersytety), niepełna podstawowego; 23% mieszk. to analfabeci; w rolnictwie zatrudnienie wynosi 54%, w przemyśle 8,5%; podstawą rozwoju gosp. są rosnące wpływy z eksportu ropy naft. (ok. 4,5 mld dol.), której znaczące złoża znajdują się na Sumatrze, Jawie oraz w przybrzeżnym szelfie morskim; nadto wydobycie węgla kamiennego, gazu ziemnego, rud cyny, manganu, niklu, złota i srebra; przem. drzewny, gumowy, rafinacja ropy naft.; gł. uprawy eksportowe: kauczukowiec, palma kokosowa, kawa, herbata, trzcina cukrowa, tytoń, przyprawy korzenne; nadto ryż, kukurydza, maniok, bataty, soja, orzeszki ziemne; znaczące pogłowie bydła i bawołów, mniejsze trzody chlewnej i owiec; komunikacja gł. morska, najważniejsze porty: Tanjungperiuk, Surabaja, Ujung Pandang, Belawan, Balikpapan; sieć kolejowa tylko na Jawie i Sumatrze, sieć drogowa słabo rozwinięta, z wyjątkiem Jawy; rosnące wpływy z turystyki.
HISTORIA. Ślady obecności praczłowieka sprzed 100 tys. lat odkopano na Jawie; ok. III tysiąclecia p.n.e. na w. Archipelagu Malajskiego przybyły plemiona austronezyjskie, najprawdopodobniej z Chin; od I w. n.e. pojawiają się koloniści indyjscy; j. liturgicznym staje się sanskryt; pierwszym trwałym państwem było królestwo Sriwidjaja na Sumatrze, ze stolicą w Palembangu; w VIII w. znaczenia nabierają śiwaickie państwo Mataram i buddyjskie Sjailendra; w XII w. na Jawie królestwo Kediri, a następnie w XIII-XVI w. Madjapahit; w tym okresie rozwój faktorii kupców arabskich i wpływy kultury arabskiej; w XV w. rozwija się Malakka, 1511 podbita przez Portugalczyków, w ślad za nimi pojawiają się też Hiszpanie; na przełomie XVI i XVII w. rozpoczyna się okres dominacji holenderskiej; 1602 powstaje hol. Kompania Wschodnioindyjska z siedzibą w Batawii (ob. Dżakarta); na krótko w okresie napoleońskim przechodzi w ręce Francuzów, a następnie Anglików, by w 1824 powrócić do Holandii; 1825-30 i 1837 - powstania narodowowyzwoleńcze; w początku XX w. ponowny wzrost dążeń niepodległościowych; 1927 powstanie Indonezyjskiej Partii Narodowej (zał. Sukarno); 1942-45 okupacja japońska; 17 VIII 1945 proklamowanie niepodległości, w 1946 uznane przez Holandię, prezydentem Sukarno; krótkotrwała unia z Holandią, zerwana 1954; nasilenie się ruchów separatystycznych; od 1959 program tzw. socjalizmu indonezyjskiego, połączony z nacjonalizacją; 1966 zamach stanu, przejęcie władzy przez opozycję i armię z gen. Suharto na czele; krwawe represje wobec komunistów (ponad 1 mln ofiar), ograniczone prawa konstytucyjne, piętno komunisty wpisywane do dowodów osobistych (alienacja społeczna i zawodowa); równocześnie prozachodnia polityka Suharto i tolerowanie go przez Zachód; rządy autorytarne z silną rolą wojska; w latach 80. rozwój gospodarki (zaakceptowanie programów MFW, restrukturyzacja, inwestycje zagr., wzrost wydobycia ropy naft. i gazu ziemnego), bez liberalizacji stosunków społ. i polit., z rosnącymi napięciami na tle korupcji; 1974 anektowanie dawnej kolonii portugalskiej Timor Wsch. rozpoczęło wieloletni konflikt z tamtejszym ruchem narodowowyzwoleńczym FRETELIN (do 1993 ok. 200 tys. ofiar), który 1999 ogłosił niepodległość, aprobowaną przez światową opinię publiczną (2002 przyjęty do ONZ); 1998 obalenie Suharto, postawienie go przed sądem (oskarżany z rodziną m.in. o kolosalne defraudacje, ze względu na wiek i zły stan zdrowia uwolniony); mimo demokratyzacji i wybierania prezydentów przez parlament silna jest nadal pozycja armii (prezydentami kolejno J. Habibie, A. Wahid, Megawati Sukarnoputri - córka założyciela i pierwszego prezydenta niepodległej Indonezji A. Sukarno); rosnące tendencje separatystyczne, m.in. w prowincji Irian Jaya (zach. część N.Gwinei stanowiącej 22% terytorium Indonezji) rozwinął się papuaski ruch partyzancki; w prowincji Aceh (płn. Sumatra) silny ruch niepodległościowy, który 2002 wynegocjował szeroką autonomię; trwają też walki rel. chrześcijan z muzułmanami na Molukach (W. Korzenne) oraz we wsch. Kalimantanie (na Borneo) i w cieśn. Malakka (z piratami); dodatkowym źródłem napięć bezwzględna eksploatacja ekon. regionów oraz dominacja Jawajczyków w parlamencie krajowym; X 2002 zamach terrorystyczny fundamentalistów islamskich z organizacji Dżemaja Islamija na w. Bali spowodował śmierć ok. 200 turystów zagr.; wybory 2004 do parlamentu krajowego i trzech szczebli lokalnych organów administracyjnych (uważane za najbardziej skomplikowane w świecie) wygrała w I turze partia b. dyktatora Suharto – Golkar (21,5% głosów), przed rządzącą dotychczas Demokratyczną Partią Indonezji (18,5%), kierowaną przez Megawati Sukarnoputri (2004 wizyta w Polsce); w II turze zwyciężył Susilo Bambang Yudhoyono (generał w armii Suharto, b. minister bezpieczeństwa w rządzie Sukarnoputri); były to pierwsze w historii Indonezji wybory bezpośrednie na stanowisko prezydenta; 2005 podpisanie porozumienia pokojowego (po 30 latach walk), kończącego wojnę domową między władzami a separatystycznym ruchem w prowincji Aceh i wprowadzającego jej szeroką autonomię; państwo - członek ONZ od 1950, nadto ASEAN i OPEC; jeden z zał. ruchu państw niezaangażowanych.
KASYTERYT, MATARAM, BENGKULU, REPUBLIC INDONESIA, DIGUL, TRINIL, SURABAYA, AMBON, MOLUKI, LOMBOK- Indonezja, (Republika Indonezji)...
- INDONEZJI SZTUKA, sztuka rozwijająca się...
- INDONEZJI MUZYKA, stanowi konglomerat wpływów...