LUDNOŚĆ. Mocno zróżnicowany skład etniczny; większość ludy Bantu (ok. 50% Owambo, 9% Kavango, 7,5% Herero); nadto 7,5% Damara, 4,8% Nama, 3,7% Caprivi, 2,9% Buszmenów, 2,5% Rehoboth Basters (potomkowie Burów i kobiet hotentockich); sporo także białych (6,4%) oraz 4% kleuringów (mieszańców ludności białej z plemionami Bantu); niewielka gęstość zaludnienia 2 osoby/km2; miasta zamieszkuje 28% ludności; przeciętna dł. życia: mężczyźni - 56 lat, kobiety - 60 lat; wyznania: 62% protestantów (51% luteranie, 5% anglikanie), 20% katolików, nadto wyznawcy religii pierwotnych.
USTRÓJ. Republika prezydencka na podstawie konstytucji z 1990 (modyfikowanej 1998); głową państwa prezydent, wybierany w wyborach bezpośrednich, na 5 lat; parlament dwuizbowy: izba niższa - Zgromadzenie Nar., 72 czł., kadencja 5-letnia, i izba wyższa - Rada Narodowa, 26 czł. (po 2 przedstawicieli 13 rad regionalnych), wybory co 6 lat; kraj dzieli się na 13 regionów.
WARUNKI NATURALNE. Ukształtowanie pow. wyżynne, wzdłuż wybrzeży Atlantyku ciągnie się pustynia Namib, w części środk. półpustynny płaskowyż (najw. szczyt Brandberg - 2606 m), przechodzący na wsch. w równinną pustynię Kalahari, w części płd. wyżyna Nama (do 2200 m); klimat zwrotnikowy, kontynentalny, suchy, a na płd. b.suchy; średni roczny opad w rejonie stol. 360 mm (gł. w styczniu), w Zat. Wielorybów 22 mm; w stol. średnia temp. stycznia 23, lipca 13C; roślinność pustynna i półpustynna, gł. suchorośla, na płn. lesiste sawanny; ze zwierząt występują m.in. słonie, żyrafy, lwy, antylopy kudu, zebry, pawiany, flamingi; jeden z najw. w świecie parków nar. (Etosha).
GOSPODARKA. Jeden z lepiej rozwiniętych krajów Afryki, ustabilizowany politycznie; podstawą gospodarki przem. wydobywczy rud uranu i cyny (zasoby należące do najw. w świecie), nadto wydobycie diamentów, złota, cynku, ołowiu, miedzi, wanadu, germanu; przem. przetwórczy słabo rozwinięty, gł. przetwórstwo płodów rolnych; znaczące rybołówstwo, powiązane z eksportem ryb nie przetworzonych; hodowla owiec i kóz (ponad 8,5 mln sztuk) oraz bydła (farmy hodowlane przeważnie w rękach niem.); niewielka uprawa zboża i ziemniaków; zatrudnienie w rolnictwie niespełna 19%, porównywalne z zatrudnieniem w przemyśle (18%); przerosty zatrudnienia w sektorze publicznym; 27% analfabetów; sieć drogowa nieźle rozwinięta, kolejowa rzadka.
HISTORIA. Obszar zamieszkany pierwotnie przez plemiona Hotentotów, Buszmenów i Hererów; XV w. docierają tu Portugalczycy; poczynając od XVII w. rejon kolonialnej penetracji Holandii, Anglii i Niemiec; od 1878 kolonia ang., zdobyta 1884 przez Niemców, wcielona w skład Niem. Afryki Płd.-Zach.; 1890 i 1904-07 powstania ludności tubylczej; podczas I woj. świat. zajęta przez Związek Płd. Afryki, który 1920 uzyskał legalizację aneksji od Ligi Nar. (na zasadzie terytorium mandatowego); od 1945 terytorium powiernicze ONZ, przedmiot sporu ze Związkiem Płd. Afryki (od 1961 zw. RPA), od 1949 jego prowincja mimo protestów ONZ, która 1966 pozbawiła RPA prawa do administrowania tym obszarem; równolegle wzrost nastrojów niepodległościowych, utworzenie 1958-60 SWAPO (Organizacji Ludu Afryki Płd.-Zach.), która 1966 wszczęła walkę zbrojną o niepodległość, popieraną od 1974 przez Angolę i oddziały kubańskie stacjonujące tamże; 1976 RPA powołuje tymczasowy rząd N. z udziałem ludn. murzyńskiej, 1978 wybory do parlamentu zbojkotowane przez organizacje i siły wyzwoleńcze; 1982 bezpośrednie rokowania RPA-SWAPO, zawieszenie broni, ustalenie wyborów pod nadzorem ONZ, pod warunkiem wycofania oddziałów kubańskich z Angoli; wobec niespełnienia warunku 1985 powołanie przez RPA rządu tymczasowego; 1988 układ w Brazzaville między Kubą, RPA i Angolą w sprawie przyznania N. niepodległości (w 1990), wycofanie wojsk kubańskich z Angoli; 1989 wybory do Zgromadzenia Konstytucyjnego; 1990 proklamowanie niepodległości, formalne przejęcie władzy, uchwalenie liberalnej konstytucji (wielopartyjny system rządów), przystąpienie do ONZ i OJA; prezydentem przywódca SWAPO Sam Daniel Nujoma (1995, 2000 reelekcje); 1993 wprowadzenie własnej waluty w miejsce randa RPA (z zachowaniem unii walutowej i celnej z RPA); 1994 przejęcie zajmowanej przez RPA enklawy Walwis Bay (Zat. Wielorybów); 1995 zapowiedź Nujomy wywłaszczania (za odszkodowaniem w cenie rynkowej) białych farmerów stanowiących 5% ludności, w których rękach znajduje się 75% najlepszych ziem; 1999 zamieszki etniczne wywołane przez separatystów z ludu Caprivi, stłumione przez wojsko; 2004 wobec niepowodzeń związanych z wykupem ziemi (do końca 2003 rozparcelowano zaledwie 123 farmy między 40 tys. Afrykanów; obiecana na ten cel pomoc finansowa Zachodu nie nadeszła) wzrost napięć społecznych (Namibijczycy nie rozumieją, czemu mają kupować od białych coś, co tamci im przed laty zabrali, farmerzy natomiast nie reagują na apele SWAPO o zrzeczenie się części ziem i obniżenie cen sprzedawanych gruntów); XI 2004 Sam Nujoma po 15 latach sprawowania władzy podał się do dymisji (zachowując funkcję lidera SWAPO); następca Nujomy, b. minister ziemi i reformy rolnej Hifikepunye Pohamba (który XI 2004 wygrał wybory i objął władzę prezydencką III 2005) nadzieje na pokojowe rozwiązanie problemu wiąże z zadeklarowaną ostatnio przez Niemcy pomocą finansową dla Namibii (większość farmerów jest niem. pochodzenia).
DAMARA, NOSSOB, NAMIB, WINDHUK, DAMARA, NAMA, AHTISAARI Marti, NAMIB-NAUKLUFT, NUJOMA, AFRIKAANS- Namibia, kraj w pd.-zach. Afryce.(...)
- Namibia, (Republika Namibii)
- Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej, SADC, organizacja utworzonaw...