La Serenissima Repubblica di San Marino, Najjaśniejsza Republika San Marino
LUDNOŚĆ w 80,4% stanowią Sanmarińczycy, w 18,7% Włosi; nadto ok. 13 tys. Sanmarińczyków na emigracji, gł. we Włoszech; jedna z najwyższych w Europie gęstość zaludnienia – 492 osoby/km2; miasta zamieszkuje 91% ludności; przeciętna dł. życia: mężczyźni – 71 lat, kobiety – 76 lat; wyznania: 95,6% katolików, 3% bezwyznaniowi.
USTRÓJ. Republika parlamentarna na podstawie statutu z 1599 (najstarsza w Europie), kilkakrotnie nowelizowanego (1906 po raz ostatni); parlament jednoizbowy (Wielka Rada Generalna), 60 czł., wybory co 5 lat; władza wykonawcza w rękach 10-osobowej Rady Państwa, złożonej z 3 sekretarzy stanu i 7 ministrów, której przewodniczą dwaj kapitanowie-regenci wybierani spośród czł. Rady na kadencję 6-miesięczną (ponowny wybór możliwy dopiero po 3 latach); kraj dzieli się pod względem administracyjnym na 9 departamentów.
WARUNKI NATURALNE. Całość terytorium S.M. położona jest w płn.-wsch. części Apeninu Toskańsko-Emiliańskiego, w centrum S.M. – masyw Monte Titano, wys. 739 m; klimat śródziemnomorski; średnia temp. stycznia 5C, lipca 25C; średni roczny opad ok. 800–900 mm; rzeki: Ausa i Marano; roślinność gł. typu makia.
GOSPODARKA. Podstawą gospodarki wpływy z turystyki (ponad 3 mln gości), które uzupełnia emisja znaczków pocztowych; niewielki przem. mat. budowlanych (wydobycie marmurów, produkcja terakoty), włókienniczy, meblarski, porcelanowo-fajansowy, jubilerski, winiarski, mięsny, mleczarski; rozwinięte rzemiosło artyst. (gł. produkcja pamiątek ze szkła, ceramiki, marmuru, majoliki, skóry, drogich kamieni); rolnictwo wysoko rozwinięte, uprawa pszenicy, kukurydzy, winorośli, warzyw, drzew owocowych, ziół leczniczych; hodowla bydła i trzody chlewnej; gospodarka ściśle powiązana z Włochami (od 1954 obowiązuje unia celna i monetarna; pobliskie Rimini pełni m.in. rolę gł. portu morskiego S.M., zaopatrzenie w energię elektryczną pochodzi w całości z Włoch); 237 km dróg (903 samochody na 1000 mieszk.); brak linii kolejowych i lotniska (tylko lądowisko dla helikopterów).
HISTORIA. Według legendy San Marino założył 301 św. Marinus (kamieniarz, później pustelnik, rodem z pobliskiej dalmackiej w. Rab), skupiając wokół siebie wspólnotę wiernych, która później przerodziła się w komunę miejską; od XIII w. podporządkowane władcom Urbino; od XVII w. ponownie niezależne, uznane m.in. 1797 przez Napoleona I, 1815 przez kongres wiedeński; 1849 udzieliło schronienia Garibaldiemu, co było powodem zbrojnej interwencji Austrii i Państwa Kościelnego; 1862 przyjęło opiekę Królestwa Włoskiego, potwierdzoną 1897 traktatem o przyjaźni (odnowionym 1939); w okresie międzywojennym we władzy faszystów, dzieliło losy polit. Włoch; IX 1944 wypowiedziało wojnę Niemcom; 1954 nowy traktat z Włochami (unia gospodarcza, rezygnacja z własnej waluty, zniesienie granic celnych), modyfikowany 1971; S.M. przetrwało do czasów współczesnych jako pozostałość włoskich państw-miast; czł. Rady Europy (od 1988) i ONZ (od 1992).
- San Marino, (Republika San Marino)...
- San Marino, stolica republiki S.(...)
- SAN MARINO, miasto na , stol. państwa...