YANGZI

rzeka w Chinach, najdłuższa w Azji; dł. 5800 km, pow. dorzecza 1 mln 808 tys. km²; źródła w Tybecie; kolejno przybiera nazwy: Tungtien-ho, Cinsza-ciang, Czuan-ciang, Cin-ciang; w górnym biegu płynie głęboką doliną między południkowo przebiegającymi łańcuchami górskimi Wyż. Tybetańskiej, w środk. biegu przez Kotlinę Syczuańską (ma wówczas szerokość 400-800 m), następnie przełamuje się przez góry ograniczające kotlinę od wsch., tworząc Trzy Wąwozy (Sansia); w dolnym biegu, na niz. Jangcy, osiąga szerokość ponad 2 km; liczne rozgałęzienia i starorzecza; uchodzi rozległą (dł. 330 km) deltą do M. Wschodniochińskiego; delta narasta ok. 1 km w ciągu 40 lat; znaczne wahania poziomu wód w poszczególnych odcinkach biegu: w Kotlinie Syczuańskiej 20-30 m, w odcinkach przełomowych 30-40 m, przy ujściu 10-15 m; bardzo zasobna w wodę (najwyższy średnioroczny przepływ w dolnym biegu 90,2 tys. m³/s); pływy morskie sięgają 750 km w głąb lądu. Wyzyskiwana do nawadniania (liczne tamy, zapory, kanały, sztuczne jeziora); w przełomie Trzech Wąwozów duża elektrownia wodna (1760 MW); rzeka żeglowna na dł. 2800 km, do Wuhanu dostępna dla statków morskich; połączona Wielkim Kanałem z Huang-Ho; gł. miasta nad Y.: Czungcing, Wuhan, Nankin, w pobliżu ujścia - Szanghaj.